Thời gian qua, công tác giải quyết khiếu nại kỷ luật đảng đối với đảng viên của cấp uỷ, UBKT các cấp đạt được nhiều kết quả, thực hiện đúng quy trình, thủ tục, khách quan, dân chủ; thực hiện tốt việc thẩm tra, xác minh nội dung khiếu nại, nhất là những chứng cứ, tình tiết mới. Việc tôn trọng nguyên tắc trong giải quyết khiếu nại đã bảo đảm quyền dân chủ cho đảng viên và giữ được tính nghiêm minh của kỷ luật đảng, có tác dụng giáo dục đảng viên sâu sắc. Tuy nhiên, công tác giải quyết khiếu nại kỷ luật đảng của đảng viên vẫn còn một số khuyết điểm, hạn chế, tỷ lệ thay đổi, xóa bỏ hình thức kỷ luật còn cao. Một số trường hợp giải quyết khiếu nại chưa khách quan, công tâm, thiếu chính xác, chưa đúng quy trình, thủ tục, dẫn đến khiếu nại kéo dài. Để khắc phục những khuyết điểm, hạn chế và đổi mới, nâng cao hiệu quả công tác giải quyết khiếu nại về kỷ luật đảng của đảng viên qua thực trạng hiện nay cần thực hiện tốt các vấn đề chính sau:

Một là, thực hiện tốt công tác tư tưởng đối với đảng viên khiếu nại và tổ chức đảng đã giải quyết khiếu nại. Công tác tư tưởng đối với đảng viên khiếu nại, trước hết phải khắc phục được những nguyên nhân sâu xa từ việc xem xét, thi hành kỷ luật, nếu việc thi hành kỷ luật đảng viên thực hiện đúng phương châm, phương hướng, nguyên tắc, quy trình, thủ tục thì đảng viên bị thi hành kỷ luật sẽ thấy thoả đáng, “tâm phục, khẩu phục” từ đó họ tự làm công tác tư tưởng cho chính mình và không khiếu nại. Đây là cách hiệu quả tốt nhất.

Để thực hiện tốt công tác này phải tăng cường giáo dục ý thức và nâng cao nhận thức về mục đích, ý nghĩa, tác dụng, phương châm, phương hướng, nguyên tắc về thi hành kỷ luật trong Đảng làm cho cán bộ, đảng viên nhận thức rõ để tự giác chấp hành. Công tác tư tưởng cần phải thực hiện tốt trong các bước của quy trình giải quyết khiếu nại. Trong quá trình thẩm tra, xác minh cũng như khi giải quyết khiếu nại, cán bộ kiểm tra phải đối thoại với đảng viên khiếu nại, phân tích, làm rõ nội dung, tính chất, mức độ của vi phạm, nguyên nhân vi phạm và bằng cách nhẹ nhàng, thuyết phục chứng minh cho đảng viên khiếu nại hiểu rõ nội dung vi phạm tương xứng với hình thức kỷ luật đảng, tránh có thái độ áp đặt làm đảng viên bức xúc, viết đơn khiếu nại tiếp.

Đảng viên khiếu nại thường có thái độ bức xúc, nôn nóng, muốn giải quyết nhanh theo ý mình, không tin tưởng vào tổ chức đảng đã thi hành kỷ luật. Do đó, cần thuyết phục họ bình tĩnh, tin tưởng vào sự giải quyết của cấp trên, đồng thời đề nghị họ chủ động cung cấp những thông tin, tài liệu cần thiết cho tổ chức đảng giải quyết khiếu nại. Đây cũng là dịp để đoàn giải quyết khiếu nại giải thích, truyền đạt những căn cứ mà tổ chức đảng đã xem xét, kết luận giúp cho đảng viên nhận thấy rõ hơn khuyết điểm, vi phạm để chấp hành, phân tích rõ tác hại, mức độ, nguyên nhân vi phạm và hình thức kỷ luật để đảng viên hiểu, nếu vi phạm đã được xử lý kỷ luật đúng mức, thì dù có khiếu nại lên cấp nào đi nữa cũng không thay đổi được hình thức kỷ luật, như vậy sẽ hạn chế việc khiếu nại “cầu may” của đảng viên.

Hiện nay, có xu thế đảng viên không tin tưởng vào kết quả giải quyết khiếu nại của cấp dưới, chỉ trông chờ vào kết quả giải quyết khiếu nại của cấp trên do tư tưởng khiếu nại “cầu may” và tỷ lệ thay đổi hình thức kỷ luật khi khiếu nại lên cấp trên còn tương đối cao (nhiệm kỳ XI, UBKT các địa phương, đơn vị giải quyết 650 trường hợp, qua giải quyết, đã thay đổi, xóa bỏ hình thức kỷ luật 197 trường hợp)1. Nếu chúng ta không làm tốt công tác tư tưởng đối với đảng viên khiếu nại thì sẽ còn nhiều trường hợp dù được quyết định xử lý kỷ luật đúng mức, thậm chí tổ chức đảng cấp trên đã giảm hình thức kỷ luật nhưng đảng viên khiếu nại vẫn không nhất trí, không thông tư tưởng, vẫn tiếp tục tái khiếu.

Đối với tổ chức đảng đã giải quyết khiếu nại: Cấp ủy, UBKT các cấp phải nâng cao nhận thức về vai trò, ý nghĩa của việc giải quyết khiếu nại kỷ luật đảng và quan trọng nhất là tổ chức đảng đã giải quyết khiếu nại phải khắc phục tư tưởng định kiến, ác cảm đối với đảng viên khiếu nại, thành kiến trong nhận xét, đánh giá họ, khắc phục tình trạng bảo thủ, “được thua” với đảng viên khiếu nại cho rằng quyết định của mình là đúng hoặc không muốn tổ chức đảng cấp trên thay đổi hình thức kỷ luật vì sợ ảnh hưởng đến uy tín, vai trò lãnh đạo ở địa phương, đơn vị.

Tổ chức đảng cấp trên khi thay đổi hình thức kỷ luật cần thông báo nguyên nhân thay đổi cho tổ chức đảng cấp dưới trực tiếp đã kỷ luật, giải quyết khiếu nại biết để rút kinh nghiệm. Việc thay đổi hình thức kỷ luật có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, như thế sẽ khắc phục được tình trạng tổ chức đảng cấp dưới không hài lòng hoặc phản ứng khi nhận được quyết định thay đổi hình thức kỷ luật của tổ chức đảng cấp trên. Đối với những vụ việc khiếu nại phức tạp, kéo dài tổ chức đảng cấp trên và tổ chức đảng cấp dưới cần họp rút kinh nghiệm sau khi kết thúc vụ giải quyết khiếu nại.

Tổ chức đảng cấp trên và cán bộ kiểm tra phải khắc phục tư tưởng nể nang, né tránh, ngại va chạm với tổ chức đảng cấp dưới đã giải quyết khiếu nại để không làm nhanh, làm lướt, chỉ chăm chú tìm chứng cứ “buộc tội” chứ không tìm chứng cứ “gỡ tội” cho đảng viên khiếu nại, dẫn đến kết quả chủ yếu là chuẩn y, làm cho đảng viên khiếu nại không đồng tình và tiếp tục khiếu nại lên cấp trên cho đến Trung ương.

Đối với những trường hợp đảng viên bị kỷ luật oan, sai đồng thời với việc thay đổi hoặc hủy bỏ quyết định đó, tổ chức đảng cấp trên phải xem xét trách nhiệm của tổ chức đảng cấp dưới và người đứng đầu tổ chức đảng cấp dưới, nếu có biểu hiện trù dập đảng viên hoặc có dấu hiệu vi phạm khác cần phải cho kiểm tra khi có dấu hiệu vi phạm để xem xét, xử lý kịp thời. Làm tốt việc này sẽ nâng cao trách nhiệm của tổ chức đảng cấp dưới và người đứng đầu tổ chức đảng đó trong xem xét, xử lý kỷ luật và giải quyết khiếu nại tạo sự tin tưởng của đảng viên vào sự lãnh đạo của Đảng.

Hai là, nâng cao chất lượng công tác thẩm tra, xác minh trong giải quyết khiếu nại kỷ luật đảng. Nguyên nhân chính của việc khiếu nại kỷ luật kéo dài, khiếu nại đến nhiều cấp là do việc thu thập chứng cứ không đầy đủ, kết luận không rõ ràng, tính thuyết phục không cao, đảng viên khiếu nại không “tâm phục, khẩu phục". Để khắc phục những yếu kém, tồn tại này, phải chú trọng công tác thẩm tra, xác minh. Thẩm tra, xác minh là công việc hết sức quan trọng, không những cho công tác giải quyết khiếu nại kỷ luật trong Đảng, mà là khâu then chốt, trọng tâm của tất cả các quy trình kiểm tra. Thẩm tra, xác minh tốt là yếu tố hàng đầu mang lại hiệu quả trong công tác kiểm tra của Đảng.

Để thực hiện tốt công tác thẩm tra, xác minh trong giải quyết khiếu nại kỷ luật đảng cần thực hiện tốt các phương pháp thu thập chứng cứ; nghiên cứu, phân tích, xử lý tài liệu, thông tin; trưng cầu giám định của các cơ quan chuyên môn nghiệp vụ đối với những vấn đề cần thiết. Trên cơ sở đó, tổ chức đảng có thẩm quyền xem xét, đánh giá, kết luận những nội dung vi phạm, quy trình, nguyên tắc, thủ tục và phương hướng, phương châm thi hành kỷ luật của tổ chức đảng cấp dưới trong quá trình xem xét, giải quyết khiếu nại kỷ luật đảng.

Cần thu thập những nghị quyết, chỉ thị, quy định của Đảng và Nhà nước, của cơ quan, đơn vị, tổ chức nơi đảng viên khiếu nại đã ban hành. Cách thức thu thập chứng cứ là phải nghiên cứu kỹ hồ sơ, tài liệu đã có, phân tích, đánh giá khách quan các mối quan hệ hợp pháp của văn bản, hồ sơ, tài liệu. Trên cơ sở đó, tiếp tục thu thập tài liệu gốc, những bản chính, những tài liệu có giá trị chứng minh cao, những thông tin từ những người biết việc, có trách nhiệm liên quan đến vụ việc khiếu nại. Quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước có thể được bổ sung, sửa đổi nhiều lần, có trường hợp văn bản này phủ định văn bản khác, vì vậy phải thu thập đầy đủ để đối chiếu làm rõ sự việc. Đó là những căn cứ quan trọng để kết luận đúng, sai đối với đảng viên.

Việc thu thập đầy đủ tài liệu, thông tin, chứng cứ là rất quan trọng, nhưng việc nghiên cứu, phân tích, xử lý tài liệu, thông tin, chứng cứ ấy một cách khoa học, khách quan, chính xác lại càng quan trọng vì đó là cơ sở tin cậy, xác thực, khách quan để kết luận và xử lý đúng. Việc nghiên cứu, phân tích, xử lý tài liệu, thông tin, chứng cứ là một quá trình liên tục từ khi bắt đầu đến khi kết thúc  làm rõ vụ việc, không chia tách, cắt khúc, phân đoạn một cách máy móc. Khi đọc một tài liệu, tiếp nhận một thông tin, tiếp xúc một đối tượng, tham dự một cuộc họp… cán bộ kiểm tra phải suy nghĩ, phân tích đánh giá thực chất của sự việc, hiện tượng, tình tiết, phát hiện kịp thời những mâu thuẫn, những vấn đề bất hợp lý, chưa rõ hoặc có dấu hiệu đang tiềm ẩn đằng sau đó một sự thật để vừa tiếp tục thu thập tài liệu, thông tin, bằng chứng khác, vừa thuyết phục, gợi ý, đấu tranh, cung cấp bằng chứng để đối tượng vi phạm từng bước nhận ra sự thật.

Sau khi thu thập đầy đủ tài liệu, thông tin, chứng cứ, phải nghiên cứu, phân tích, đánh giá lại tính khách quan, xác thực, hợp lý, hợp pháp của từng tài liệu, thông tin, chứng cứ và của toàn bộ những vấn đề đã thu thập được. Trên cơ sở đó, bằng phương pháp phân tích, so sánh, đối chiếu, với quan điểm lịch sử, cụ thể và bằng kiến thức, vốn sống, sự tinh tường của mình, cán bộ kiểm tra lật đi lật lại từng vấn đề, nêu lên những giả thuyết và với tài liệu, thông tin, chứng cứ đã thu thập được để chứng minh cho sự đúng, sai của từng giả thuyết, loại dần các giả thuyết không hợp lý để cuối cùng có một kết luận đúng với sự thật. Đây là khâu quan trọng nhất, khó khăn nhất, đòi hỏi cán bộ kiểm tra phải có tinh thần trách nhiệm cao, phương pháp khoa học và một trình độ cần thiết.

Việc trưng cầu giám định của các cơ quan chuyên môn trong giải quyết khiếu nại kỷ luật đảng có nhiều vấn đề liên quan đến nhiều hoạt động của các cơ quan bảo vệ pháp luật. Vì vậy, trong trường hợp cần thiết UBKT phải trưng cầu giám định của các cơ quan chuyên môn, nghiệp vụ có thẩm quyền. Việc giám định giúp có thêm căn cứ để phân tích, đánh giá, kết luận đúng sự việc.

Ba là, xem xét, xử lý trách nhiệm đối với cấp uỷ, tổ chức đảng, UBKT đã thi hành kỷ luật oan, sai đối với đảng viên. Nhiệm kỳ qua, vấn đề thay đổi, xoá bỏ hình thức kỷ luật đối với đảng viên không phải là nhỏ, trong đó có nhiều trường hợp xoá bỏ do oan, sai nhưng thực tế chưa có tổ chức đảng bị xem xét trách nhiệm khi xử lý oan, sai đối với đảng viên; chưa có cán bộ, đảng viên khi thực hiện công vụ gây oan, sai cho đảng viên bị kiểm điểm, xử lý kỷ luật. Nếu thực hiện tốt việc xem xét trách nhiệm để xảy ra oan, sai, cấp uỷ, tổ chức đảng và UBKT sẽ phải thận trọng và nghiêm túc hơn nữa đối với việc xem xét thi hành kỷ luật đảng viên.

Đối với những đảng viên bị kỷ luật oan, sai do trình độ, năng lực của cán bộ kiểm tra, do bỏ lọt vi phạm cần phải được rút kinh nghiệm sâu sắc, chấn chỉnh kịp thời; đối với những oan, sai do phát hiện tình tiết mới cần phải được xem xét, xử lý trách nhiệm.

Đối với những kỷ luật oan, sai do cố ý làm trái, trù dập đảng viên thì tổ chức đảng cấp trên phải xem xét trách nhiệm của tổ chức đảng cấp dưới đã thi hành kỷ luật và trách nhiệm của người đứng đầu tổ chức đó, nếu vi phạm đến mức phải thi hành kỷ luật thì phải được xem xét, xử lý kỷ luật kịp thời. Điều này vừa thể hiện sự nghiêm minh và công bằng trong kỷ luật đảng, không có ngoại lệ đối với mọi đảng viên và tổ chức đảng có vi phạm. Trong xem xét trách nhiệm, phải chú trọng xem xét trách nhiệm người đứng đầu tổ chức đảng, trưởng đoàn giải quyết khiếu nại đã gây oan, sai cho đảng viên, gắn trách nhiệm của tập thể với trách nhiệm của cá nhân mới phát huy được hiệu quả trong chấn chỉnh những sai lầm, khuyết điểm.

Trong thời gian tới, cần phải đưa nhiệm vụ thi hành kỷ luật, giải quyết khiếu nại kỷ luật đảng đối với đảng viên vào tiêu chí đánh giá tổ chức đảng trong sạch, vững mạnh. Tổ chức đảng đã thi hành kỷ luật oan, sai cho đảng viên thì năm đó không đạt trong sạch, vững mạnh. Đồng thời phải xem xét, xử lý kỷ luật tổ chức đảng, đảng viên cố tình không nhận thức được khuyết điểm của mình tiếp tục có định kiến đối với đảng viên khiếu nại sau khi tổ chức đảng cấp trên đã xem xét, giải quyết khiếu nại.

Bốn là, tăng cường đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ cho cán bộ kiểm tra để hạn chế những sai sót trong giải quyết khiếu nại kỷ luật đảng. UBKT các cấp cần tăng cường đào tạo, bồi dưỡng cho cán bộ kiểm tra có phẩm chất, đạo đức, trình độ năng lực công tác và tinh thần trách nhiệm cao, bởi vì dù đảng viên có khiếu nại lên cấp nào thì nòng cốt trong các đoàn giải quyết khiếu nại vẫn là cán bộ kiểm tra của UBKT. Cần đào tạo, bồi dưỡng cán bộ kiểm tra theo hướng nắm chắc Điều lệ, nghị quyết, chỉ thị, quy định của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và phải có kiến thức chuyên sâu về công tác đảng, nghiệp vụ công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng, trong đó có giải quyết khiếu nại về kỷ luật đảng của đảng viên.

Qua các cuộc giải quyết khiếu nại điển hình, phức tạp, kéo dài, UBKT Trung ương và UBKT các địa phương, đơn vị cần phải tổ chức rút kinh nghiệm để có biện pháp thực hiện tốt hơn. Đối với những sai sót về quy trình, thủ tục trong giải quyết khiếu nại cần phải nghiêm túc chấn chỉnh kịp thời.

Năm là, cần xây dựng Quy định về xin lỗi và phục hồi quyền lợi của đảng viên bị xử lý kỷ luật oan. Quy định 30 thi hành Chương VII và Chương VIII Điều lệ Đảng về công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật của Đảng đã nêu vấn đề này: “Đảng viên bị kỷ luật oan phải được xin lỗi và phục hồi quyền lợi. Việc xin lỗi và phục hồi quyền lợi thực hiện theo quy định của Bộ Chính trị”. Nhưng hiện nay, Bộ Chính trị chưa có quy định thực hiện, do đó cần phải được nghiên cứu xây dựng trong thời gian tới. Đây không phải là vấn đề mới vì đã được thực hiện, trong công tác kiểm tra, thanh tra, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nói: Cán bộ nào không dám công khai thừa nhận khuyết điểm của mình, e sợ phê bình của đồng sự và của nhân dân, không có can đảm sửa chữa khuyết điểm thì những người đó không xứng đáng là cán bộ, cán bộ nếu gây oan sai cho đảng viên và nhân dân phải thật thà mà xin lỗi họ. Và chính Người đã thực hiện, Người đã gửi thư xin lỗi đồng bào liên khu IV vì những sai lầm của cán bộ mà bị oan ức.

Việc làm này thể hiện tinh thần tự phê bình và phê bình, như chính Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ: Một Đảng biết công khai thừa nhận khuyết điểm của mình rồi tìm mọi cách sửa chữa khuyết điểm đó, như thế là một Đảng tiến bộ, chân chính. Đây là một bước tiến trong nhận thức, không làm cho uy tín của Đảng giảm đi mà trái lại càng củng cố lòng tin của đảng viên, nhân dân đối với Đảng.

Nguồn: ubkttw.vn