Đặc biệt, Nghệ An nằm gần khu vực Tam giác vàng (Lào - Myanma - Thái Lan), là nơi sản xuất ma túy lớn trên thế giới. Đây là những yếu tố thuận lợi để tội phạm về ma túy lợi dụng hoạt động trung chuyển, thẩm lậu, buôn bán ma túy trái phép từ nước ngoài về; trong nội địa với nhiều phương thức thủ đoạn tinh vi, manh động, liều lĩnh, thường xuyên dựng lán trại trong rừng, phân công canh gác, sẵn sàng sử dụng vũ khí nóng để chống trả quyết liệt các lực lượng chức năng khi bị phát hiện, vây bắt... Trước tình hình đó, ngày 07/5/2013, Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã ban hành Chỉ thị số 13-CT/TU, về "Tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo công tác phòng, chống ma túy trong tình hình mới" (viết tắt là Chỉ thị số 13-CT/TU). Qua 10 năm thực hiện dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy, tổ chức đảng, chính quyền, sự phối hợp kịp thời của các ban, ngành, đoàn thể trong hệ thống chính trị từ tỉnh đến cơ sở, nhất là sự quyết liệt, kiên quyết, kiên trì trong đấu tranh, trấn áp tội phạm của lực lượng công an, biên phòng và sự vào cuộc của toàn dân, công tác đấu tranh phòng, chống tệ nạn, tội phạm ma túy đạt được nhiều kết quả tích cực.

Công tác chỉ đạo, tổ chức thực hiện Chỉ thị số 13-CT/TU, đã được Ban Thường vụ Tỉnh ủy lãnh đạo, chỉ đạo, hướng dẫn các cấp ủy, tổ chức đảng, chính quyền, tổ chức chính trị - xã hội các cấp xây dựng nhiều văn bản, kế hoạch, chương trình hành động triển khai thực hiện trên cơ sở chức năng, nhiệm vụ và tình hình thực tiễn của cơ quan, đơn vị, địa phương đảm bảo tính khả thi. Chỉ đạo công tác điều tra, truy tố, xét xử lưu động và thi hành án đối với tội phạm ma túy đảm bảo nghiêm minh, đúng quy định pháp luật, không để xảy ra oan, sai, bỏ lọt tội phạm; điều tra, rà soát, thống kê các đối tượng nghiện, nghi nghiện, sau cai nghiện, người sử dụng trái phép chất ma túy trên địa bàn để theo dõi, quản lý, giáo dục; tiến hành sơ, tổng kết có chất lượng… Kịp thời phổ biến, quán triệt, tuyên truyền đến toàn thể đội ngũ cán bộ, đảng viên và nhân dân bảo đảm nghiêm túc, với nhiều hình thức phong phú, đa dạng. Các cơ quan thông tấn, báo chí trên địa bàn tỉnh, các sở, ngành mở các chuyên trang, chuyên mục như Đời sống pháp luật, Chuyện cảnh giác, Vì bình yên xứ Nghệ ... dành nhiều thời lượng để đăng tải các tin, bài, phóng sự có nội dung về phòng, chống ma túy với gần 12.000 tin, bài, ảnh, chuyên đề, phóng sự, chương trình giao lưu, trao đổi ... Tổ chức hơn 5000 đợt tuyên truyền xuống cơ sở; 50 hội thảo, gần 200 buổi tọa đàm, 600 đợt ký kết giao ước thi đua, in và cấp phát hơn 8000 băng rôn, khẩu hiệu; tổ chức 02 hội thi, cuộc thi cấp tỉnh, hơn 40 hội thi, cuộc thi cấp huyện để tuyên truyền về phòng, chống ma túy. Tổ chức 30 lớp tập huấn cho đội ngũ cán bộ, báo cáo viên, tuyên truyền viên về kỹ năng phòng, chống ma túy…

Kết quả đấu tranh phòng, chống tệ nạn, tội phạm ma túy:

Lực lượng công an các cấp phối hợp với các ngành chức năng phát hiện, đấu tranh, xử lý, triệt phá 817 điểm, 175 tụ điểm phức tạp về ma túy; tổ chức tấn công, truy quét, đẩy đuổi hơn 40 nhóm đối tượng có vũ khí nóng, dựng lán trại trong rừng sâu để tổ chức mua bán trái phép chất ma túy, tiêu diệt 01 đối tượng, phá hủy hơn 50 lán trại. Phát hiện, bắt giữ 10.917 vụ/13.927 đối tượng phạm tội về ma túy, thu giữ 940,7 kg ma túy dạng đá, 257,6kg heroin, 80,7kg ma túy tổng hợp, 607.051 viên ma túy tổng hợp, 127,3kg cần sa, 35,7kg thuốc phiện (với tổng số hơn 1,5 tấn ma túy các loại) và nhiều vũ khí, tiền, tài sản, tang vật có liên quan. Khám phá hơn 400 chuyên án, vụ án, triệt xóa các đường dây mua bán, vận chuyển trái phép chất ma túy lớn (điển hình như: Chuyên án 243L bắt 05 đối tượng thu 120 bánh heroin; chuyên án 319T bắt 03 đối tượng thu 700kg ma túy dạng đá; chuyên án 208T bắt 02 đối tượng thu 50 bánh heroin; chuyên án 519Đ bắt 05 đối tượng, thu 20 bánh heroin, 40kg ma túy tổng hợp; chuyên án 817S bắt 04 đối tượng, thu 120kg cần sa, 03 kg ma túy dạng đá, 2000 viên ma túy tổng hợp, 02 xe ô tô; chuyên án 218S bắt 02 đối tượng thu 20 bánh heroin, 05kg ma túy dạng đá; chuyên án 226H bắt 05 đối tượng người Lào, thu 30 bánh heroin, 18kg ma túy dạng đá; truy bắt thành công 2372 đối tượng truy nã phạm tội về ma túy, vận động đầu thú 22 đối tượng, thanh loại 11 đối tượng...)  

Bộ đội Biên phòng, Cục Hải quan và các cơ quan hữu quan đã tăng cường các biện pháp tuần tra, kiểm soát, thông qua công tác tuần tra biên giới, thủ tục thông quan để ngăn chặn việc thẩm lậu ma túy qua biên giới. Qua kiểm tra, kiểm soát đã phát hiện, xác lập, đấu tranh kết thúc 105 chuyên án, 02 kế hoạch nghiệp vụ; chủ trì bắt giữ, xử lý 2640 vụ/3988 đối tượng/24 tổ chức trong đó khởi tố hình sự 527 vụ/656 đối tượng, xử lý vi phạm hành chính 2109 vụ/3328 đối tượng/24 doanh nghiệp, nộp ngân sách nhà nước hơn 9,6 tỷ đồng; tang vật thu giữ 439 bánh, 97.234,4 gam heroin, 380.717 viên + 179,530kg ma túy tổng hợp dạng hồng phiến; 297 kg ma túy tổng hợp dạng đá; 5570 kg ketamin; 26,216 kg thuốc phiện; 117 quả cây thuốc phiện; 08 khẩu súng quân dụng; 198 viên đạn các loại; 03 quả lựu đạn. Cục Hải quan Nghệ An bắt giữ 163 vụ/205 đối tượng.

Viện kiểm sát nhân dân hai cấp đã truy tố 10.322 vụ/12.605 bị can; Tòa án nhân dân hai cấp đã xét xử 10.216 vụ/12.424 bị cáo phạm tội về ma túy, trong đó có nhiều vụ án ma túy lớn, mức án cao (tử hình 223 bị cáo, tù chung thân 235 bị cáo, phạt tù có thời hạn 13.838 bị cáo).

Toàn án 2 cấp đã thực hiện 1232 phiên tòa xét xử lưu động vụ án ma túy tại các địa bàn trọng điểm, phức tạp nhằm giáo dục pháp luật và răn đe, phòng ngừa tội phạm. Các đơn vị Tòa án nhân dân cấp huyện đã thực hiện việc họp xét đối với 8195 trường hợp áp dụng biện pháp đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc. Từ đó chất lượng, hiệu quả công tác lập hồ sơ đưa người đi cai nghiện bắt buộc ngày càng được nâng cao. Đến nay, toàn tỉnh hiện có 4412 người nghiện ma túy có hồ sơ quản lý (giảm 2356 người so với năm 2013); trong 10 năm, toàn tỉnh đã lập hồ sơ cai nghiện bắt buộc 8416 trường hợp, tổ chức cai nghiện cộng đồng 6741 trường hợp. Tổng số bệnh nhân được đưa vào điều trị Methadone trên toàn tỉnh là 4532 bệnh nhân. Từ tháng 09/2019, triển khai chương trình điều trị bằng thuốc thay thế Buprenophine trên cơ sở lồng ghép tại 09 cơ sở điều trị Methadone, đã triển khai điều trị cho 299 lượt bệnh nhân. Đến nay, cơ quan chức năng đã rà soát, công bố danh sách 358 cơ sở y tế với 397 y, bác sỹ đủ điều kiện xác định tình trạng nghiện tại 21/21 huyện, thành, thị; 08 cơ sở đủ điều kiện để cung cấp dịch vụ cai nghiện cộng đồng trên địa bàn tỉnh, góp phần giải quyết những khó khăn, bất cập, giúp việc xác định tình trạng nghiện được thuận lợi, hiệu quả, nhất là đối với địa bàn rộng, số người nghiện lớn như Nghệ An.

Công tác giáo dục nghề nghiệp, vay vốn, giải quyết việc làm đã được các cấp ủy, chính quyền, đặc biệt là các cơ sở cai nghiện ma túy trên địa bàn tỉnh quan tâm thực hiện. Từ năm 2013 đến nay, toàn tỉnh đã có 3727 lượt người nghiện ma túy được đào tạo nghề, 27 trường hợp được vay vốn hỗ trợ sản xuất kinh doanh (theo Quyết định số 29/2014/QĐ-TTg, ngày 26/4/2014 của Thủ tướng Chính phủ) với tổng số tiền 740 triệu đồng. Hằng năm, ngoài số kinh phí Trung ương hỗ trợ, tỉnh đã hỗ trợ thêm công tác cai nghiện và giải quyết việc làm sau cai nghiện 18 tỷ đồng.

Toàn tỉnh đã xây dựng, duy trì hoạt động hiệu quả 460 ban chỉ đạo tự quản, 3802 ban tự quản, 27.433 tổ tự quản về an ninh trật tự, 41 mô hình, điển hình tiên tiến về quần chúng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự và nhân rộng ra 2900 điểm. Đặc biệt, từ ngày 13/4/2022, tỉnh triển khai thực hiện Đề án xây dựng "Xã biên giới sạch ma túy" trên địa bàn tỉnh Nghệ An tại 27 xã biên giới, đến nay đã có 27/27 xã biên giới đạt các tiêu chí xã sạch ma túy. Đề án đã nhân rộng 69 xã, phường, thị trấn đạt cơ bản các tiêu chí "Xã sạch về ma túy" và với 212 mô hình "Xã, phường, thị trấn sạch ma túy" trên toàn tỉnh. Hiện nay Công an tỉnh đã tiến hành nhân rộng Đề án tại 65 xã còn lại thuộc 06 huyện biên giới nhằm từng bước mở rộng vành đai biên giới "sạch ma túy" hướng tới mục tiêu xây dựng "Huyện biên giới sạch về ma túy". Việc triển khai Đề án thực chất, hiệu quả, góp phần lớn vào việc ổn định tình hình an ninh chính trị khu vực biên giới, được Bộ Công an đánh giá, biểu dương và đề nghị nhân rộng mô hình này trong toàn quốc.

Đến đến thời điểm hiện nay, toàn tỉnh có 109/460 xã, phường, thị trấn sạch về ma túy (chiếm 23,7%, tăng 2% so với năm 2013); 351/460 xã, phường, thị trấn có ma túy (chiếm 76,3%, giảm 2% so với năm 2013) trong đó 321 xã, phường, thị trấn không trọng điểm (chiếm 66,9%, tăng 18% so với năm 2013), 30 xã, phường, thị trấn trọng điểm (chiếm 8,5%, giảm 29% so với năm 2013; trong đó 04 xã, phường, thị trấn trọng điểm loại I; 05 xã, phường, thị trấn trọng điểm loại II; 21 xã, phường, thị trấn trọng điểm loại III), không có điểm, tụ điểm phức tạp và 38 điểm nghi vấn bán lẻ ma túy.

Công tác kiểm tra, giám sát, xử lý cán bộ, đảng viên vi phạm được thực hiện nghiêm, Ban Thường vụ Tỉnh ủy triển khai 06 cuộc kiểm tra và giao Ban Nội chính Tỉnh ủy tiến hành 08 cuộc kiểm tra việc thực hiện Chỉ thị số 13-CT/TU ở các huyện, thành, thị ủy. Kết quả, đã phát hiện và xử lý 102 đảng viên, công chức, viên chức vi phạm liên quan đến ma túy (Trong đó: Xử lý về đảng đã khai trừ 86, cảnh cáo 03, đình chỉ sinh hoạt 05, tạm đình chỉ 01. Xử lý về chính quyền: Cách chức 01, buộc thôi việc 15. Xử lý hình sự 78).

Công tác hợp tác quốc tế về phòng, chống ma túy được quan tâm đẩy mạnh, Hằng năm, UBND tỉnh đã chỉ đạo các lực lượng chức năng thường xuyên duy trì tổ chức giao ban cấp tỉnh, cấp huyện và cấp đồn, trạm với 3 tỉnh: Xiêng Khoảng, Hủa Phăn, Bolykhamxay của nước bạn Lào (đã tổ chức 40 đợt giao ban cấp tỉnh, 150 đợt giao ban cấp đồn, trạm); thiết lập đường dây nóng 03 cấp (tỉnh, huyện, xã) giữa Công an tỉnh Nghệ An với Công an các địa phương đối biên nước bạn Lào. Duy trì Hội nghị giao ban phòng, chống ma túy giữa 08 tỉnh Việt Nam - Lào (gồm các tỉnh Nghệ An, Thanh Hóa, Điện Biên, Sơn La của nước Việt Nam và các tỉnh Hủa Phăn, Phongsaly, Luongphabang, Xiêng Khoảng của nước Lào) theo hình thức luân phiên đăng cai tổ chức. Công an tỉnh đã phối hợp với Công an tỉnh Hủa Phăn duy trì và nâng cao hiệu quả hoạt động của Văn phòng liên lạc phòng, chống qua túy qua biên giới (BLO) đặt tại Công an huyện Quế Phong (Việt Nam) và huyện Sầm Tớ (tỉnh Hủa Phăn, Lào). Tổ chức ký kết các chương trình, thỏa thuận, biên bản ghi nhớ, kế hoạch phối hợp công tác hằng năm như: Biên bản ghi nhớ hợp tác phòng, chống ma túy giữa 08 tỉnh Việt - Lào; kế hoạch tăng cường hợp tác phòng, chống ma túy giữa tỉnh Nghệ An và các tỉnh biên giới Lào; các kế hoạch phối hợp lực lượng chức năng cấp huyện, đồn, trạm biên giới hai nước Việt - Lào... Công an tỉnh tổ chức hơn 30 đợt công tác phối hợp với các lực lượng chức năng Lào khám phá thành công nhiều chuyên án, vụ án lớn, triệt phá nhiều đường dây mua bán, vận chuyển trái phép chất ma túy từ Lào vào Nghệ An. Tổ chức cai nghiện và điều trị thay thế nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng Methadone cho nhiều người quốc tịch Lào tại Bệnh xá tiểu khu 50 huyện Kỳ Sơn. Hoàn thành và bàn giao 12 trụ sở cho Công an xã giáp biên của nước bạn Lào (đang tiếp tục xây dựng 09 trụ sở).

Có thể thấy, qua 10 năm hực hiện Chỉ thị số 13-CT/TU, các cấp ủy, tổ chức đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội các cấp đã bám sát nhiệm vụ chính trị của từng đơn vị, phát huy vai trò lãnh đạo, trách nhiệm của người đứng đầu, quán triệt và triển khai thực hiện nghiêm túc, đạt được nhiều kết quả đối với công tác phòng, chống ma túy trên địa bàn toàn tỉnh, góp phần giữa vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, bảo đảm phát triển kinh tế, xã hội của tỉnh.

Cao Nguyên Hùng 

 Phó phòng Tổng hợp, VPTU