Trên địa bàn tỉnh Nghệ An, công tác xây dựng gia đình văn hóa được triển khai gắn với phong trào "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa", phong trào “Xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh” và các phong trào thi đua yêu nước, do vậy đã đạt nhiều kết quả tích cực. Các cấp, ngành và các địa phương lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện, bố trí nguồn kinh phí, tổ chức tập huấn, bồi dưỡng về chuyên môn, nghiệp vụ để triển khai thực hiện tốt công tác gia đình ở cơ sở, xây dựng và nhân rộng nhiều mô hình gia đình văn hóa tiêu biểu. Tổ chức nhiều mô hình, cách làm mới, hiệu quả như: Phong trào hiếu học, khuyến học qua các mô hình "Gia đình học tập", "Dòng họ học tập", "Phụ nữ tích cực học tập, lao động sáng tạo, xây dựng gia đình hạnh phúc", "Gia đình văn hóa"; các câu lạc bộ "Gia đình trẻ", "Gia đình hạnh phúc tiêu biểu", "Giáo dục đời sống", "Lá chắn"... Từ đó, chất lượng xây dựng gia đình, dòng họ, khu dân cư, cơ quan, đơn vị văn hóa ngày càng tăng lên, xây dựng được nhiều mô hình gia đình văn hóa tiêu biểu, dòng họ văn hóa góp phần xây dựng con người Nghệ An chuẩn mực về đạo đức, giữ gìn và phát huy truyền thống gia đình mang bản sắc xứ Nghệ, tiếp thu có chọn lọc những tinh hoa, tiến bộ của gia đình hiện đại. Đến hết năm 2023, toàn tỉnh có 19.857 gia đình văn hóa tiêu biểu được tuyên dương khen thưởng, 984 câu lạc bộ gia đình phát triển bền vững, 1.831 nhóm, phòng chống bạo lực gia đình và 3.017 địa chỉ tin cậy tại cộng đồng. Đến nay, toàn tỉnh có 204 mô hình văn hóa tiêu biểu cấp tỉnh được công nhận. Đến hết năm 2023, có 737.186/851.151 gia đình được công nhận danh hiệu gia đình văn hóa (đạt 87%); có 2.563/3.804 khu dân cư được công nhận danh hiệu khu dân cư văn hóa (đạt 68,6%); tỷ lệ gia đình thể thao đạt 25,5%, người luyện tập thể dục, thể thao thường xuyên đạt 36,4%; có 1.767 cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp đạt chuẩn văn hóa; 787 dòng họ được công nhận dòng họ văn hóa.

Quan tâm triển khai công tác phòng, chống bạo lực gia đình, nhằm xây dựng gia đình văn hóa Nghệ An có cuộc sống hòa thuận, ấm no, tiến bộ, bình đẳng, hạnh phúc. Tổ chức truyền thông, giáo dục phổ biến Luật Phòng, chống bạo lực gia đình, phong trào thi đua “Phụ nữ tích cực học tập, lao động sáng tạo, xây dựng gia đình hạnh phúc” và các cuộc vận động “Rèn luyện phẩm chất đạo đức, tự tin, tự trọng, trung hậu, đảm đang”, “Xây dựng gia đình 5 không, 3 sạch”; xây dựng và nhân rộng mô hình gia đình văn hóa, gia đình hạnh phúc tiêu biểu.

Công tác rà soát, xây dựng, công nhận các danh hiệu gia đình văn hóa, bình xét, suy tôn gia đình văn hóa tiêu biểu được các địa phương quan tâm và triển khai có hiệu quả. Tôn vinh được hơn 23.520 gia đình văn hóa tiêu biểu xuất sắc cấp xã, hơn 1.965 gia đình văn hóa tiêu biểu xuất sắc cấp huyện, 250 gia đình văn hóa tiêu biểu xuất sắc cấp tỉnh, 28 đại biểu gia đình văn hóa tiêu biểu xuất sắc được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tặng bằng khen; có 103 điển hình làng, bản, khối phố tiêu biểu xuất sắc cấp tỉnh, 3 điển hình làng, bản, xã tiêu biểu cấp toàn quốc; hàng nghìn điển hình cá nhân, tập thể có thành tích xuất sắc trong thực hiện phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”. Từ đó, góp phần nâng cao chất lượng lao động, sản xuất kinh doanh và trách nhiệm cộng đồng trong mỗi gia đình; tham gia tích cực vào công tác xóa đói, giảm nghèo bền vững, giảm tỷ lệ hộ nghèo từ 12,10% (2016) xuống còn dưới 5,19% (năm 2023).

Trong thời gian tới, Nghệ An tập trung thực hiện đồng bộ các giải pháp trọng tâm: Một là, tăng cường sự lãnh đạo của các cấp ủy Đảng, chính quyền, sự phối hợp chặt chẽ của các ban, ngành, đoàn thể, các tổ chức xã hội đối với công tác gia đình. Tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 06-CT/TW ngày 24/6/2021 của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác xây dựng gia đình trong tình hình mới; Nghị quyết số 05-NQ/TU, ngày 14/12/2016 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Nghệ An về xây dựng con người văn hóa, gia đình văn hóa Nghệ An đáp ứng yêu cầu hội nhập và phát triển; Chiến lược phát triển gia đình Việt Nam trên địa bàn tỉnh Nghệ An đến năm 2030; Chương trình giáo dục đạo đức, lối sống trong gia đình đến năm 2030; Chương trình phòng, chống bạo lực gia đình trong tình hình mới đến năm 2025 trên địa bàn tỉnh Nghệ An.

Hai là, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục, phổ biến pháp luật về gia đình đến từng cán bộ, đảng viên và các tầng lớp Nhân dân nhằm nâng cao nhận thức về vai trò, vị trí của gia đình gắn với xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Phát huy vai trò của các cơ quan truyền thông tuyên truyền Chiến lược phát triển gia đình Việt Nam trên địa bàn tỉnh Nghệ An đến năm 2030. Đổi mới, đa dạng hóa nội dung, hình thức và nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động tuyên truyền về xây dựng gia đình văn hóa, phòng, ngừa tác động tiêu cực ảnh hưởng đến sự phát triển của gia đình.

Ba là, triển khai nghiêm túc, hiệu quả việc xét tặng danh hiệu “Gia đình văn hóa; Chương trình thực hiện Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”. Tiếp tục thực hiện việc đưa tiêu chí gia đình văn hoá làm tiêu chuẩn đánh giá, bình xét việc hoàn thành nhiệm vụ của mỗi cán bộ, đảng viên hàng năm.

Bốn là, triển khai thực hiện Bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình, xây dựng mô hình gia đình kiểu mẫu “ông bà mẫu mực, con cháu thảo hiền”, “gia đình hiếu học”, các điển hình các gia đình văn hóa tiêu biểu xuất sắc gắn với bảo tồn bản sắc văn hóa các dân tộc. Tăng cường giáo dục nề nếp, lối sống tích cực, văn minh trong gia đình, tập trung vai trò nêu gương của ông bà, cha mẹ cho con cháu. 

Năm là, đổi mới, kiện toàn tổ chức, bộ máy thực hiện công tác gia đình từ tỉnh đến cơ sở đảm bảo tinh gọn, thống nhất, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ. Phát triển mạng lưới công tác viên dân số, gia đình và trẻ em ở sở.

Trước xu thế hội nhập toàn cầu, tỉnh Nghệ An chú trọng phát huy các giá trị tốt đẹp của gia đình truyền thống trong việc xây dựng gia đình văn hóa có đời sống kinh tế phát triển, đời sống tinh thần lành mạnh, phong phú; xóa bỏ những lạc hậu, tàn tích của chế độ hôn nhân và gia đình phong kiến, đồng thời tiếp thu tiến bộ của văn minh nhân loại, thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội, nâng cao chất lượng cuộc sống, xây dựng gia đình no ấm, tiến bộ, hạnh phúc, văn minh.

Quang Minh