Các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh chủ yếu đóng tại Thành phố Vinh (chiếm tới 47,95%), chỉ có 25,2% số doanh nghiệp hoạt động ở khu vực miền núi, trong đó có 2,86% số lượng doanh nghiệp hoạt động ở vùng núi cao. Doanh nghiệp trên địa bàn Nghệ An chủ yếu là doanh nghiệp quy mô nhỏ và siêu nhỏ. Hơn 98% doanh nghiệp quy mô nhỏ và siêu nhỏ, trong đó số doanh nghiệp siêu nhỏ chiếm trên 90%.

Thực hiện Nghị quyết 09-NQ/TW, ngày 09/12/2011 của Bộ Chính trị về xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ doanh nhân Việt Nam trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế (Nghị quyết số 09-NQ/TW), Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã ban hành Công văn số 826-CV/TU, ngày 12/3/2012 về triển khai Nghị quyết số 09-NQ/TW; Chương trình hành động số 15-CTr/TU, Ngày 06/11/2012 về thực hiện Nghị quyết số 09-NQ/TW cụ thể hóa bằng 13 nội dung; Đề án số 5155-ĐA/TU, ngày 8/2/2014  về “Phát triển đảng viên, tổ chức đảng trong các doanh nghiệp tư nhân và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài trên đại bàn tỉnh Nghệ An, giai đoạn 2014 – 2020”; Đề án số 09-ĐA/TU, ngày 25/8/2014 về “Tăng cường công tác dân vận và thực hiện quy chế dân chủ trong quy hoạch, thu hồi, bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng, tái định cư để thực hiện các dự án đầu tư phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn tỉnh Nghệ An. Hội đồng nhân dân tỉnh ban hành Nghị quyết số 175/2014/NQ-HĐND, ngày 10/7/2014 về một số chính sách hỗ trợ cho doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Nghệ An xây dựng và phát triển thương hiệu giai đoạn 2016-2020; Uỷ ban nhân dân tỉnh đã ban hành Quyết định số 4892/2012/QĐ UBND, ngày 5/12/2012 về việc phê duyệt Đề án bồi dưỡng đội ngũ doanh nhân tỉnh Nghệ An giai đoạn 2012-2015 có tính đến 2020.

Kết quả tạo môi trường sản xuất, kinh doanh bình đẳng và thuận lợi cho doanh nghiệp: Định kỳ hằng năm, tỉnh mở hội nghị xúc tiến đầu tư, tại hội nghị lãnh đạo tỉnh đã công bố các cơ chế, chính sách tỉnh ưu đãi cho các doanh nghiệp đầu tư trên địa bàn, đồng thời thông qua cổng thông tin điện tử Nghệ An để quảng bá, tuyên truyền rộng rãi các chính sách thu hút đầu tư của tỉnh Nghệ An để các doanh nghiệp tiếp cận; công khai quy hoạch của tỉnh để doanh nghiệp biết, đồng thời tạo môi trường thuận lợi cho doanh nghiệp hoạt động. Đến hết tháng 6/2021 Nghệ An đã có 2.844 đơn đăng ký xác lập và thực thi quyền Sở hữu trí tuệ, đã có 1.328 đối tượng được bảo hộ, trong đó có 1.252 nhãn hiệu, 56 kiểu dáng, 12 giải pháp hữu ích và 8 sáng chế; có 31 đối tượng được cấp văn bằng bảo hộ nhãn hiệu tập thể; riêng năm 2020 đã hướng dẫn cho 43 đơn vị, đầu năm 2021 hướng dẫn cho 17 đơn vị hoàn thiện hồ sơ đăng ký bảo hộ sở hữu công nghiệp. Ban hành quy chế xúc tiến thương mại, hàng năm hỗ trợ từ 1-1,5 tỷ đồng cho hoạt động xúc tiến thương mại. Năm 2013, UBND tỉnh xây dựng sàn giao dịch thương mại điện tử, từ đó đến nay đã có hơn 460 doanh nghiệp đăng ký trao đổi mua bán hàng hóa trên sàn giao dịch thương mại điện tử, với hơn 3.678 sản phẩm; Ủy ban nhân dân tỉnh đã ban hành kế hoạch phát triển thương mại điện tử giai đoạn 2021 – 2025. Tổ chức hội chợ thương mại cho các doanh nghiệp tham gia, trong 10 năm qua trên đại bàn tỉnh đã tổ chức được 50 đợt hội chợ cho các doanh nghiệp với các hoạt động quảng bá sản phẩm, giao lưu, trao đổi hợp tác kinh doanh, mỗi đợt có khoảng 200-300 doanh nghiệp tham gia. Xây dựng 173 làng nghề. Tỉnh luôn tạo môi trường thuận lợi để các doanh nghiệp yên tâm đầu tư vào sản xuất và kinh doanh trên địa bàn.

Kết quả việc hỗ trợ đội ngũ doanh nhân mở rộng quy mô, nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp, khuyến khích phát triển doanh nhân khu vực nông thôn: Đến nay toàn tỉnh có 33.271 cơ sở nông nhiệp nông thôn, giải quyết việc làm cho hơn 220.000 lao động; thu nhập bình quân 4,0 - 4,5 triệu đồng/lao động/tháng; có 62/173 làng nghề được UBND tỉnh hỗ trợ đầu tư xây dựng với tổng số tiền hơn 140 tỷ đồng; hỗ trợ thành lập mới 373 hợp tác xã, với số tiền 11.178 triệu đồng; hỗ trợ 25 Dự án liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm trên địa bàn 8 huyện, thị xã, với tổng kinh phí hơn 40 tỷ đồng. Triển khai thực hiện có hiệu quả chính sách khuyến khích, hỗ trợ phát triển kinh tế tư nhân khu vực nông thôn.

Kết quả đào tạo và bồi dưỡng doanh nhân: UBND tỉnh chỉ đạo Sở Kế hoạch và Đầu tư chủ trì phối hợp với cơ quan có chức năng, hiệp hội doanh nghiệp mở các lớp tập huấn, trang bị cho doanh nhân những kiến thức cần thiết về kinh doanh, pháp luật và trách nhiệm xã hội; từng bước tiếp cận chuẩn mực pháp luật quốc tế trong đào tạo quản trị kinh doanh, quản trị doanh nghiệp. Đến nay đã tổ chức thành công 133 lớp bồi dưỡng các loại cho 14.039 lượt học viên tham dự. Ngoài ra, Sở Kế hoạch và Đầu tư đã phối hợp với Trung tâm Hỗ trợ phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa Phía Bắc (Cục Phát triển doanh nghiệp, Bộ Kế hoạch và Đầu tư) tổ chức 05 lớp Quản trị doanh nghiệp; phối hợp với Công ty TNHH Tư vấn Tài chính và Kế toán FAC Hà Nội 01 lớp về kiến thức Thuế doanh nghiệp với tổng số 642 lượt học viên tham dự. Đã tổ chức triển khai 32 lớp tập huấn về: Luật Doanh nghiệp, Luật Đầu tư, Luật Đấu thầu và các văn bản dưới luật cho hơn 5.000 lượt người tham gia.

Kết quả việc đề cao đạo đức, văn hoá kinh doanh, trách nhiệm xã hội, tinh thần dân tộc của đội ngũ doanh nhân, xây dựng mối quan hệ lao động hài hoà: Các doanh nghiệp cơ bản đều xây dựng chuẩn mực đạo đức, văn hóa kinh doanh theo tư tưởng, phong cách, đạo đức Hồ Chí Minh. Các doanh nhân đã phát huy tinh thần yêu nước, trách nhiệm xã hội trong kinh doanh; trách nhiệm của doanh nhân đối với cộng đồng xã hội ngày càng lớn hơn, nhất là phong trào ủng hộ Tết vì người nghèo, đền ơn đáp nghĩa  đều được các doanh nghiệp hưởng ứng tích cực và mỗi doanh nghiệp chọn 01 đến 02 địa chỉ để giúp đỡ. Chỉ tính riêng trong hai năm 2019, 2020 toàn tỉnh Nghệ An hưởng ứng cuộc vận động “Tết vì người nghèo” các doanh nghiệp, nhà hảo tâm đã ủng hộ hơn 147,4 tỷ đồng. Cộng đồng doanh nghiệp Nghệ An thực hiện có hiệu quả phong trào “chung tay xây dựng nông thôn mới”, “Tiếp sức trẻ em đến trường”,...và các cuộc vận động khác do Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể, các hội phát động. Xây dựng mối quan hệ lao động hài hòa, ổn định, tiến bộ và gắn bó giữa doanh nhân và người lao động trong doanh nghiệp.

Kết quả việc phát huy vai trò của các tổ chức đại diện của cộng đồng doanh nghiệp và đội ngũ doanh nhân: Liên đoàn lao động tỉnh hướng dẫn các doanh nghiệp thành lập tổ chức công đoàn và hoạt động công đoàn theo quy định của Luật Công đoàn, Luật Lao động và các quy định pháp luật khác có liên quan đến chức năng, quyền hạn của tổ chức công đoàn. Đến nay, có 536 doanh nghiệp/13.220 doanh nghiệp đang hoạt động có tổ chức công đoàn, với 67.934 đoàn viên, trong đó doanh nghiệp nhà nước 32 công đoàn cơ sở, với 5.856 đoàn viên; doanh nghiệp ngoài nhà nước 469 công đoàn cơ sở, với 35.160 đoàn viên; doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài 35 công đoàn cơ sở, với 26.918 đoàn viên. Có 1.059 tổ chức đoàn thanh niên cơ sở với 163.279 đoàn viên, trong có 98 tổ chức đoàn trong các doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp có vốn nước ngoài với 7.955 đoàn viên. Thành lập mới 46 tổ chức đoàn thanh niên với 5.804 đoàn viên trong các doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài.

 Kết quả sự lãnh đạo của cấp ủy đảng đối với việc xây dựng và phát
huy vai trò đội ngũ doanh nhân: Thành lập mới được 46 tổ chức Đảng và đã kết nạp được 1.046 đảng viên trong các doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, trong đó kết nạp được 25 chủ doanh nghiệp vào đảng. Đảng ủy Khối doanh nghiệp tỉnh có 134 tổ chức đảng trực thuộc với 5.638 đảng viên, trong 10 năm qua đã kết nạp hơn 2.000 đảng viên. Cơ bản tổ chức đảng trong doanh nghiệp đều hoạt động đúng Điều lệ Đảng, góp phần quan trọng vào sự phát triển của doanh nghiệp. Các đoàn thể chính trị - xã hội trong doanh nghiệp được tăng cường; gắn việc phát triển doanh nghiệp với xây dựng và phát huy vai trò của doanh nhân, tạo điều kiện cho đội ngũ doanh nhân có đại diện trong các tổ chức của hệ thống chính trị. Các doanh nghiệp Khu kinh tế Đông Nam và các khu công nghiệp đã góp phần giải quyết việc làm cho 23.187 lao động, ngoài ra còn tạo việc làm cho hàng nghìn lao động gián tiếp trong các lĩnh vực vận tải, dịch vụ cho thuê nhà trọ, phục vụ ăn uống. Định kỳ hằng tháng đồng chí Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh đều gặp gỡ, đối thoại với doanh nghiệp và hằng năm doanh nhân nhân ngày doanh nhân Việt Nam 13/10 lãnh đạo tỉnh đều tổ chức gặp mặt, tri ân các doanh nghiệp, doanh nhân. Từ đó, các doanh nghiệp và doanh nhân đã có đóng góp vào sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, riêng trong năm 2020 các doanh nghiệp đóng góp 9.971/15.992 ngàn tỷ đồng tổng thu ngân sách toàn tỉnh, chiếm 62,3%.

Một số bài học kinh nghiệm: Một là, lãnh đạo Tỉnh ủy, Hội đồng nhân dân, Uỷ ban nhân dân tỉnh và người đứng đầu cấp ủy, chính quyền các cấp thường xuyên gặp gỡ, đối thoại với doanh nghiệp, giải quyết kịp thời những khó khăn, vướng mắc của doanh nghiệp, doanh nhân; xóa bỏ các rào cản, ngăn cách, gây cản trở, khó khăn cho doanh nghiệp, đây là yếu tố quan trọng tạo điều kiện cho doanh nghiệp phát triển. Hai là, công khai, minh bạch các cơ chế, chính sách, quy hoạch của tỉnh để doanh nghiệp biết. Xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân gây nhũng nhiễu, khó khắn cho doanh nghiệp. Ba là, xây dựng cơ chế chính sách, cải thiện mạnh mẽ môi trường đầu tư kinh doanh là một trong những yếu tố quyết định, tạo bước đột phá để tăng cường thu hút đầu tư vào các khu kinh tế, khu công nghiệp.

Trong thời gian tới, Nghệ An tiếp tục xây dựng phát triển đội ngũ doanh nhân có đủ năng lực, trình độ để lãnh đạo, điều hành cộng đồng doanh nghiệp và phát huy vai trò của đội ngũ doanh nhân Nghệ An trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế; có tinh thần dân tộc, trách nhiệm với xã hội, hiệu quả, sức cạnh tranh cao, tham gia tích cực vào chuỗi sản xuất giá trị trong nước và ngoài nước, phấn đấu đến năm 2025 có thêm doanh nhân, doanh nghiệp có thương hiệu đạt tầm cỡ  trong nước và khu vực Đông – Nam Á./.

Nguyễn Mạnh Khôi