Trong tác phẩm Sửa đổi lối làm việc (năm 1947), Người viết: “Lý luận như cái kim chỉ nam, nó chỉ phương hướng cho chúng ta trong công việc thực tế. Không có lý luận thì lúng túng như nhắm mắt mà đi”; phương châm, phương pháp học tập lý luận là “lý luận liên hệ với thực tế”.

Xác định tầm quan trọng công tác giáo dục lý luận chính trị, Hội nghị Trung ương 5 (khóa X) của Đảng xác định: “Công tác tư tưởng, lý luận đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ và phát triển chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm đường lối của Đảng làm cho hệ tư tưởng của Đảng, của giai cấp công nhân, lý tưởng của chủ nghĩa xã hội, những giá trị tốt đẹp trong truyền thống văn hóa dân tộc, những tinh hoa văn hóa thế giới chiếm vị trí chủ đạo trong đời sống tinh thần xã hội”.  Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, Văn kiện Đại hội khẳng định: “Công tác đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị được đổi mới cả về nội dung và phương pháp; tăng cường quản lý, kỷ luật trong giảng dạy, học tập; chất lượng đào tạo, bồi dưỡng được nâng lên; từng bước khắc phục tình trạng lười học, ngại học lý luận chính trị, dạy và học hình thức”.

Nhận thức sâu sắc ý nghĩa, tầm quan trọng của công tác giáo dục lý luận chính trị, Tỉnh ủy đặc biệt quan tâm đến công tác giáo dục lý luận chính trị; thường xuyên lãnh đạo, chỉ đạo các cấp ủy Đảng từ tỉnh đến cơ sở đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả giáo dục, coi đây là nhiệm vụ quan trọng trong công tác xây dựng Đảng.  Các cấp ủy Đảng chủ động xây dựng các chương trình, kế hoạch để tổ chức thực hiện có hiệu quả nhất là các nghị quyết, chỉ thị, kết luận của Đảng về công tác lý luận chính trị.

Từ năm 1992 đến năm 1995, Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã ban hành một số nghị quyết, chỉ thị quan trọng liên quan đến công tác lý luận chính trị như: Nghị quyết số 01-NQ/TW, ngày 28/3/1992 của Bộ Chính trị (khóa VII) về Công tác lý luận trong giai đoạn hiện nay (3/1992); Nghị quyết số 09-NQ/TW, ngày 18/2/1995 của Bộ Chính trị về Một số định hướng lớn trong công tác tư tưởng hiện nay. Thực hiện Nghị quyết số 01-NQ/TW, ngày 28/3/1992 của Bộ Chính trị (khóa VII) về Công tác lý luận trong giai đoạn hiện nay, ngày 5/4/1993, Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy tham mưu Ban Thường vụ Tỉnh ủy ban hành Quyết định số 334-QĐ/TU về việc Thành lập Trường Đào tạo - Bồi dưỡng cán bộ tỉnh Nghệ An, nâng tầm công tác giáo dục lý luận chính trị trong tình hình mới thể hiện sự quan tâm trong công tác giáo dục lý luận chính trị ở Nghệ An. Tháng 5/2005, Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh ban hành Nghị quyết số 19-NQ/TU về công tác tư tưởng trong tình hình mới. Nghị quyết nhấn mạnh:  “Làm cho chủ nghĩa Mác- Lê nin và tư tưởng Hồ Chí Minh thấm sâu vào đời sống tinh thần của nhân dân, kiên định mục tiêu lý tưởng độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội, sự lãnh đạo của Đảng, làm nền tảng cho đoàn kết toàn dân. Đổi mới nội dung và phương pháp công tác tư tưởng, góp phần tích cực vào nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội...”.

Từ thực tiễn yêu cầu về công tác tư tưởng, lý luận trong tình hình mới và căn cứ Nghị quyết số 16-NQ/TW về công tác tư tưởng, lý luận và báo chí trước yêu cầu mới của Ban Chấp hành Trung ương khóa X (2007), Tỉnh ủy đã ban hành Nghị quyết số 13-NQ/TU ngày 21/12/2007 về Chương  trình hành động thực hiện Nghị quyết số 16-NQ/TW về “Công tác tư tưởng, lý luận và báo chí trước yêu cầu mới”, trong đó xác định công tác tư tưởng, lý luận và báo chí là một bộ phận quan trọng trong hoạt động của Đảng để xây dựng, củng cố nền tảng tư tưởng chính trị của Đảng, tuyên truyền tập hợp nhân dân, xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ cách mạng của đất nước, của tỉnh.

Đến năm 2014, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 32 - NQ/TW về tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng công tác đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị cho cán bộ lãnh đạo, quản lý. Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã ban hành các Chỉ thị, Quyết định, Quy định, Kế hoạch để triển khai thực hiện, như: Chương trình hành động số 32 - CTr/TU, ngày 11/8/2014 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy; Quyết định số 2392 - QĐ/TU, ngày 30/5/2012 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy về ban hành Đề án đào tạo, bồi dưỡng cán bộ lãnh đạo, quản lý tỉnh Nghệ An, giai đoạn 2012 - 2020; Chỉ thị số 14 - CT/TU, ngày 21/8/2017 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy về tăng cường lãnh đạo, quản lý công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức, viên chức trên địa bàn tỉnh Nghệ An; Quy định số 4288 - QĐ/TU, ngày 8/7/2013 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy về chế độ bồi dưỡng, cập nhật kiến thức đối với lãnh đạo, quản lý tỉnh Nghệ An; Kế hoạch số 94 - KH/TU, ngày 29/7/2013 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy về xây dựng nội dung và thực hiện chương trình bồi dưỡng, cập nhật kiến thức cho cán bộ, đảng viên các cấp năm 2013 - 2015; Kế hoạch số 81 - KH/TU, ngày 20/7/2017 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy về học tập nâng cao trình độ lý luận chính trị bắt buộc; Kế hoạch số 43 - KH/TU, ngày 05/5/2009 của Tỉnh ủy về thực hiện Kết luận của Hội nghị lần thứ 9 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa X về tiếp tục đẩy mạnh thực hiện Chiến lược cán bộ từ nay đến năm 2020; Kế hoạch số 225-KH/TU, ngày 30/01/2020 về đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức, viên chức tỉnh Nghệ An năm 2020 và giai đoạn 2021 - 2025.

Những năm qua, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của Ban Thường vụ Tỉnh ủy, công tác giáo dục lý luận chính trị trên địa bàn tỉnh đã đạt được nhiều kết quả: Giai đoạn 2000 - 2023, Trường Chính trị tỉnh đã mở được 1183 lớp với 19 loại hình đào tạo, bồi dưỡng cho 83920 học viên. Giai đoạn  2008 - 2023, trung tâm chính trị cấp huyện và đảng ủy trực thuộc đã mở được 20.409 lớp với hơn 11 loại hình đào tạo, bồi dưỡng cho 2.317.436 học viên. Giai đoạn từ năm 2018 - 2022 cử cán bộ đi đào tạo các lớp lý luận chính trị gồm: Trung cấp lý luận chính trị: 10.846 đồng chí; cao cấp lý luận chính trị: 1.461 đồng chí; bồi dưỡng cập nhật kiến thức mới cho cán bộ diện Trung ương quản lý (đối tượng 2): 4 đồng chí, cán bộ diện Tỉnh ủy quản lý (đối tượng 3): 541 đồng chí. Ngoài ra, cử tham gia các lớp bồi dưỡng theo chức danh do Trung ương tổ chức: Đối tượng 3: 26 đồng chí; đối tượng 4: 357 đồng chí.  Giai đoạn 2018 - 2023 Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy và Trường Chính trị tỉnh đã chủ động, tích cực phối hợp tham mưu cho Tỉnh ủy, UBND tỉnh tổ chức thành công nhiều hội thảo khoa học có chất lượng, tạo được dấu ấn đậm nét và sức lan tỏa lớn như: Hội thảo khoa học do Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Ban Tuyên giáo Trung ương, Tỉnh ủy Nghệ An chủ trì; 7 hội thảo khoa học cấp tỉnh và 8 hội thảo, 1 tọa đàm khoa học cấp trường; tham gia viết bài 02 hội thảo cấp trường do Trường Chính trị tỉnh tổ chức nhằm khai thác các giá trị lý luận, giải quyết các vấn đề thực tiễn để phục vụ giảng dạy, nghiên cứu; tổ chức 01 Hội thảo khoa học“Nâng cao hiệu quả công tác phối hợp đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức, viên chức tỉnh Nghệ An; triển khai Đề án số 35-ĐA/TU, ngày 16/10/2020 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy”, góp phần xác định mục tiêu, giải pháp nâng cao công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức, viên chức của tỉnh; nâng cao hiệu quả công tác bồi dưỡng kiến thức thực tế cho đội ngũ cán bộ, giảng viên Trường Chính trị tỉnh và các trung tâm chính trị cấp huyện.

Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy tổ chức hội thi giảng viên lý luận chính trị giỏi cấp tỉnh và lựa chọn các thí sinh xuất sắc để tham dự hội thi cấp khu vực và toàn quốc. Trong 5 năm qua, đã tổ chức 2 hội thi vào năm 2018 và năm 2022, lựa chọn 6 thí sinh đi thi cấp khu vực, kết quả đoàn Nghệ An đạt 1 giải nhì, 2 giải ba, 2 giải khuyến khích cấp khu vực, 1giải ba, 1 giải khuyến khích cấp toàn quốc.

 Trong nhiệm kỳ 2020 - 2025, Nghệ An đã chủ động biên tập bộ tài liệu bồi dưỡng lý luận chính trị cho lớp Nhận thức về Đảng và lớp đảng viên mới là đối tượng đồng bào các dân tộc thiểu số, tín đồ các tôn giáo, công nhân tại các doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, góp phần nâng cao trình độ, bản lĩnh chính trị, năng lực lãnh đạo của các cấp ủy đảng và đội ngũ cán bộ, đảng viên ở mọi thành phần, khu vực trong tỉnh

Qua 40 năm thực hiện công cuộc đổi mới, công tác tham mưu lĩnh vực lý luận chính trị ở Nghệ An đã giúp cán bộ, đảng viên và nhân dân nắm vững và thực hiện các chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, góp phần nâng cao khả năng “tự đề kháng” cho cán bộ, đảng viên và nhân dân trước những quan điểm, tư tưởng sai trái, thù địch; làm thất bại âm mưu, hoạt động “diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch; chủ động phòng ngừa, đấu tranh phê phán những biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ; đấu tranh với các biểu hiện giáo điều và cơ hội dưới mọi hình thức.

Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác lý luận chính trị ở Nghệ An vẫn còn một số tồn tại, hạn chế, đó là:

- Một số cán bộ, đảng viên nhận thức chưa đầy đủ về ý nghĩa, tầm quan trọng, mục đích, yêu cầu của việc học tập lý luận chính trị nên còn có thái độ thờ ơ, đối phó khi được học tập, quán triệt các chỉ thị, nghị quyết hoặc học lý luận chính trị. Từ đó, dẫn đến bản lĩnh chính trị chưa cao, lý luận chưa vững vàng, mơ hồ, dễ bị lôi kéo vào các thông tin xấu độc, hùa theo các thế lực thù địch, bất mãn để nói, viết trái quan điểm của Đảng.

- Chất lượng, hiệu quả đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị ở một số loại hình có mặt còn hạn chế, chưa đi vào chiều sâu, chưa gắn với thực tiễn, thiếu dẫn chứng sinh động, thiếu tính thời sự, chưa ngang tầm với yêu cầu nhiệm vụ. Một số nội dung, chương trình đào tạo, bồi dưỡng chưa phù hợp với thực tiễn; phương pháp đào tạo, bồi dưỡng chưa khoa học, kiến thức thiên về lý luận, chưa gắn với thực tiễn. Một số cán bộ, giảng viên thiếu kinh nghiệm trong giảng dạy, nghiên cứu khoa học, nghiên cứu tài liệu, cập nhật kiến thức lý luận cũng như sử dụng công nghệ thông tin, phương pháp dạy học tích cực để nâng cao hiệu quả bài giảng về lý luận chính trị. Công tác giáo dục lý luận chính trị, giáo dục chính trị, tư tưởng cho học sinh, sinh viên, giáo viên trong hệ thống giáo dục chuyên nghiệp, dạy nghề và phổ thông chưa được quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo đúng mức.

Từ thực tiễn nêu trên và những vấn đề đặt ra đối với công tác giáo dục lý luận chính trị ở Nghệ An, công tác tham mưu lĩnh vực lý luận chính trị trong thời gian tới  tập trung vào một số nhiệm vụ, giải pháp sau:

Một là, đổi mới công tác giáo dục lý luận chính trị, tuyên truyền, phổ biến, quán triệt các nghị quyết, chỉ thị của Đảng cho cán bộ, đảng viên theo hướng tăng cường kỷ luật, tính bắt buộc, đồng thời nâng cao trách nhiệm, tính tự giác của cán bộ, đảng viên trong học tập, rèn luyện lý luận chính trị.

Hai là, đẩy mạnh công tác nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn, các luận cứ khoa học để đấu tranh, phê phán các quan điểm sai trái, thù địch chống phá. Hoạt động giáo dục lý luận chính trị phải xuất phát và gắn kết chặt chẽ với công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, xây dựng hệ thống chính trị ở cấp cơ sở. Các cấp ủy Đảng tiếp tục tham mưu, đề xuất với Ban Thường vụ Tỉnh ủy về xây dựng các chương trình, kế hoạch của địa phương nhằm nghiên cứu tổng kết một số phong trào, mô hình điển hình tiên tiến trong các hoạt động của địa phương để đưa vào giảng dạy lý luận chính trị.

Ba là, các cấp ủy, chính quyền cần nâng cao nhận thức về vị trí, vai trò và tầm quan trọng của công tác giáo dục lý luận chính trị; quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện nghiêm túc chỉ thị, nghị quyết của Đảng về đổi mới, nâng cao chất lượng công tác đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị cho cán bộ, đảng viên của địa phương, đơn vị mình. Chủ động xây dựng và hoàn thiện các quy chế, quy định, chế độ học tập chính trị, làm tốt công tác tư tưởng, kịp thời nắm rõ những diễn biến tư tưởng của cán bộ, đảng viên.

Bốn là, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, kịp thời phát hiện, khắc phục những hạn chế, khuyết điểm; biểu dương, nhân rộng những mô hình điển hình nhằm góp phần nâng cao chất lượng công tác giáo dục lý luận chính trị trong toàn hệ thống chính trị. Đầu tư cơ sở vật chất và nguồn kinh phí bảo đảm cho hoạt động dạy và học. Thấm nhuần sâu sắc lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Học để làm việc, làm người, làm cán bộ. Học để phụng sự đoàn thể, giai cấp và nhân dân, Tổ quốc và nhân loại”; Đồng thời, để khắc phục những hạn chế, phát huy những kết quả đạt được trong công tác giáo dục lý luận chính trị. Mỗi cán bộ, đảng viên phải không ngừng học tập, tu dưỡng, rèn luyện; chủ động đấu tranh, phê phán các quan điểm sai trái, thù địch làm thất bại âm mưu, hoạt động chống phá, góp phần bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trong công cuộc đổi mới và hội nhập quốc tế, thực hiện thắng lợi mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”.

             Ái Vân, Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy