Dân số có 36.073 hộ, 140.010 người, trong đó đồng bào dân tộc thiểu số có 7.364 hộ, 32.288 khẩu, chiếm 21,7%. Toàn huyện có 44 xóm, bản của 12 xã có đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống. Dân tộc Thái sinh sống tập trung ở các xã: Tiên Kỳ, Đồng Văn, Phú Sơn, Hương Sơn, Nghĩa Dũng, Nghĩa Bình, Nghĩa Hoàn, Nghĩa Thái; Dân tộc Thổ sống tập trung tại các xã: Tân Hợp, Tân Xuân, Giai Xuân, Đồng Văn, Nghĩa Phúc, Nghĩa Hoàn. Dân cư phân bố không đồng đều, trong quá trình sinh sống, công tác, đồng bào các dân tộc sống xen cư với nhau ở các xã, thị trấn.

Trong những năm qua, các cấp ủy Đảng, chính quyền huyện Tân Kỳ đã chỉ đạo các cơ quan, ban, ngành tích cực tuyên truyền, vận động đồng bào các dân tộc thiểu số chấp hành tốt chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước; đoàn kết, tích cực lao động sản xuất, xóa đói giảm nghèo, giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc. Tập trung triển khai thực hiện có hiệu quả Nghị quyết số 24-NQ/TW, ngày 12/3/2003 của Ban Chấp hành Trung ương (Khóa IX) về công tác dân tộc; Kế hoạch số 22-KH/HU ngày 17/3/2016 về thực hiện Chỉ thị số 49-CT/TW ngày 20/10/2015 của Ban Bí thư TW Đảng khóa XI; Kế hoạch số 55-KH/HU ngày 05/12/2016 về thực hiện Đề án 02-ĐA/TU ngày 10/10/2016 về tăng cường đổi mới công tác dân vận vùng đồng bào dân tộc;… Ban hành Kế hoạch số 249-KH/HU ngày 05/2/2020 triển khai thực hiện Kết luận số 65-KL/TW, ngày 30/10/2019 của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 24-NQ/TW, ngày 12/3/2003 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa IX về công tác dân tộc trong tình hình mới. Tổ chức sơ kết 5 năm thực hiện Đề án số 02-ĐA/TU ngày 10/10/2016 cuả Ban Thường vụ Tỉnh ủy  về tăng cường công tác dân vận ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Nghệ An giai đoạn 2016-2020 và những năm tiếp theo. Ban hành Kế hoạch số 43-KH/BCĐ ngày 10/6/2021 xây dựng mô hình dân vận khéo vùng đồng bào dân tộc thiểu số tại xóm Đồng Kho-Đồng Thờ, xã Nghĩa Dũng. Tổng kết thực hiện chính sách theo Quyết định 84/2006/QĐ-UBND, ngày 24/8/2006 của UBND tỉnh về bảo tồn, phát triển văn hóa các dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Nghệ An.

Cấp ủy, chính quyền các cấp quan tâm công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ là người dân tộc thiểu số, vùng đồng bào dân tộc thiểu số; trình độ chính trị, năng lực chuyên môn của đội ngũ cán bộ người dân tộc thiểu số, vùng dân tộc thiểu số ngày càng được nâng lên. Có 2 đồng chí người đồng bào dân tộc thiểu số được bầu vào Ủy viên Ban Chấp hành Đảng bộ huyện nhiệm kỳ 2020 – 2025. Chỉ đạo các cấp, các ngành phát huy vai trò già làng, trưởng bản, người có uy tín trong đồng bào các dân tộc thiểu số; quan tâm nâng cao năng lực cán bộ cơ sở và cộng đồng. Số lượng đại biểu là người dân tộc thiểu số trúng cử HĐND huyện nhiệm kỳ 2021-2026 là 4 người, chiếm tỷ lệ 11,4%; trúng cử HĐND xã nhiệm kỳ 2021-2026 là 98 người, chiếm tỷ lệ 19,1%.

Tập trung thu hút các dự án phát triển kinh tế, xã hội vào các xã vùng dân tộc thiểu số, như dự án trang trại chăn nuôi tại xã Nghĩa Dũng với tổng mức đầu tư tăng thêm 40 tỷ đồng. Tiếp tục đầu tư 2 dự án Trang trại chăn nuôi lợn tại xã Giai Xuân và Tân Hợp do Công ty BAF làm chủ dự án với tổng mức đầu tư 1.240 tỷ đồng; đầu tư 2 dự án trang trại chăn nuôi tại xã Tân hợp với tổng mức đầu tư 226,95 tỷ đồng; dự án Nhà máy chế biến nguyên liệu Trung Đô Tân Kỳ tại xã Tân Hợp với tổng mức đầu tư 235,9 tỷ đồng. Hoàn thành đưa vào sử dụng Nhà máy sản xuất vật liệu tại xóm Thắm xã Nghĩa Hoàn; dự án hỗ trợ đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng theo chương trình 135 tại xã Nghĩa Thái, Kỳ Sơn, Tân Xuân đưa vào sử dụng năm 2021; dự án hỗ trợ phát triển sản xuất, đa dạng sinh kế và nhân rộng mô hình giảm nghèo tại Quyết định số 4588/QĐ-UBND, ngày 16/12/2020 với tổng kinh phí là 375 triệu đồng.

Thực hiện tốt chính sách đối với người có uy tín, Ban Dân vận huyện ủy và các phòng, ban ngành, Mặt trận tổ quốc huyện tổ chức hội nghị gặp mặt và tặng quà nhân dịp Tết Nguyên Đán 2021 cho 57 người có uy tín, với số tiền là 79.800.000đồng (tương đương 1.400.000 nghìn đồng/người); thường xuyên tổ chức thăm hỏi, động viên người có uy tín và thân nhân người có uy tín ốm đau; tổ chức tổng kết 15 năm thực hiện chính sách đối với người có uy tín. Chỉ đạo Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể đẩy mạnh tuyên truyền, vận động và phát huy vai trò người tiêu biểu, uy tín trong đồng bào dân tộc, tôn giáo, trong xây dựng khối đại đoàn kết dân tộc, tổ chức gặp mặt đầu năm những người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số để nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của đồng bào, đồng thời động viên họ tham gia có hiệu quả phong trào “làm nhiều việc tốt”; khảo sát và hỗ trợ xây dựng nhà ở cho những hộ khó khăn trong đồng bào dân tộc thiểu số; thông qua mạng xã hội kêu gọi con em đang sinh sống và làm việc ở trong và ngoài nước ủng hộ tiền để giúp hộ nghèo xây dựng nhà ở.

Sáu tháng đầu năm 2021, người có uy tín trong đồng bào các dân tộc thiểu số Tân Kỳ tiếp tục phát huy vai trò của mình, tích cực tham gia và động viên người thân, cộng đồng dân cư tích cực tham gia phòng chống Covid-19, đóng góp xây dựng Nông thôn mới, xây dựng hệ thống chính trị, phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo an ninh, quốc phòng của huyện. Người uy tín trong đồng bào các dân tộc thiểu số là cầu nối giữa Đảng, chính quyền với đồng bào các dân tộc thiểu số; đấu tranh phản bác các thông tin, luận điệu đi ngược lại đường lối của Đảng, chia rẽ khối đoàn kết toàn dân; thông tin và có thái độ kiên quyết đối với việc truyền đạo trái phép trong đồng bào dân tộc thiểu số. Tiêu biểu trong lĩnh vực này có ông Đinh Xuân Kết, Trương Văn Thành xã Đồng Văn; ông Trương Văn Cầu, Trương Văn Nội  xã Nghĩa Phúc; Vi Văn Biên xóm Quyết Thắng xã Phú Sơn; ông Lô Văn Khánh, xóm 1, Kẻ Diện xã Tiên Kỳ,… Năm 2020, có 5/12 Đảng bộ xã vùng đồng bào dân tộc thiểu số được xếp loại hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ (Nghĩa Hoàn, Giai Xuân, Đồng Văn, Nghĩa Bình, Nghĩa Phúc), các Đảng bộ xã còn lại đều hoàn thành tốt nhiệm vụ. Trên lĩnh vực kinh tế, những người uy tín làm gương và tích cực vận động nhân dân dồn điền đổi thửa, chuyển dịch cơ cấu cây trồng, vật nuôi, áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất. Tiêu biểu trong phát triển chăn nuôi dê, gà ở các xã Đồng Văn, Nghĩa Phúc, Phú Sơn,…; mô hình làm kinh tế VACR ở Hương Sơn, Nghĩa Dũng; mô hình dệt thổ cẩm ở xã Tiên Kỳ, đan võng gai ở xã Giai Xuân,… Trên lĩnh vực văn hóa - xã hội, người người uy tín có vai trò rất quan trọng trong việc giữ gìn và bảo vệ các thuần phong mỹ tục, giữ gìn an ninh trật tự ở các địa phương, tích cực vận động nhân dân ý thức bảo vệ môi trường, vệ sinh xóm làng sạch đẹp, xây dựng gia đình văn hóa, làng văn hóa, bình xét hộ nghèo, hộ cận nghèo, đẩy lùi các tệ nạn xã hội điển hình có ông Hà Đình Thọ, xóm Giang, Nghĩa Thái; ông Vi Công Thám xóm Đồng Thờ, xã Nghĩa Dũng; ông Trương Công Bình, xóm Kẻ Giếng, xã Tiên Kỳ; ông Trương Văn Chất, ở xóm Đồi Chè, xã Giai Xuân.

Trong thời gian tới, huyện Tân Kỳ tiếp tục chỉ đạo việc thực hiện các chỉ thị, nghị quyết, các chủ trương chính sách của Đảng cho đồng bào các dân tộc thiểu số; Kế hoạch số 22-KH/HU ngày 17/3/2016 về thực hiện Chỉ thị số 49-CT/TW ngày 20/10/2015 của Ban Bí thư TW Đảng khóa XI; Kế hoạch số 55-KH/HU ngày 05/12/2016 về thực hiện Đề án 02 - ĐA/TU ngày 10/10/2016 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy về tăng cường đổi mới công tác dân vận vùng đồng bào dân tộc thiểu số giai đoạn 2016-2020 và những năm tiếp theo.

Tiếp tục thực hiện tốt chính sách dân tộc, các chương trình, dự án phát triển kinh tế - xã hội vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số; nâng cao nhận thức cho đồng bào dân tộc thiểu số trong đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu cây trồng, vật nuôi, áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất, chăn nuôi tăng năng suất và chất lượng giá trị hàng hóa; nâng cao đời sống tinh thần vật chất cho nhân dân. Tập trung tăng tỷ lệ hộ khá, giàu, giảm tỷ lệ hộ nghèo và cận nghèo. Đảm bảo tỷ lệ trẻ em đến trường, phổ cập giáo dục đúng độ tuổi, không có học sinh bỏ học. Phấn đấu tăng thêm 2 - 3 làng văn hoá/ năm, 71% gia đình đồng bào dân tộc thiểu số đạt gia đình văn hoá. Tích cực bảo tồn, phát huy nét văn hóa truyền thống của các dân tộc.

Vận động đồng bào tham gia tích cực trong xây dựng các mô hình, điển hình và đẩy mạnh Phong trào thi đua Dân vận khéo, các phong trào thi đua yêu nước gắn với việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; phong trào bảo vệ an ninh Tổ quốc, phòng chống tội phạm và các tệ nạn xã hội nhất là tội phạm ma tuý; phòng chống buôn bán người, nêu cao tinh thần cảnh giác; bài trừ việc tổ chức tuyên truyền lôi kéo đồng bào dân tộc tham gia các loại đạo lạ, truyền đạo trái phép trên địa bàn; tích cực tham gia phòng chống Covid-19; chống mọi âm mưu diễn biến hoà bình của các thế lực thù địch, góp phần giữ vững ổn định chính trị, thực hiện thắng lợi nghị quyết Đại hội Đảng các cấp nhiệm kỳ 2020 – 2025./.

                                                                  Nguyễn Mạnh Khôi 

                                                      Phó trưởng ban TT Ban Dân vận Tỉnh ủy