Một góc phía nam thành phố Vinh ngày nay

Thành phố Vinh ngày nay nằm chủ yếu trên vùng đất Vĩnh Yên và Yên Trường, thuộc tổng Ngô Trường, huyện Chân Lộc, trấn Nghệ An xưa. Trong lịch sử, đây là vùng đất địa linh nhân kiệt, giàu truyền thống tự ngàn đời. Cách đây vừa tròn 235 năm, vào năm 1788, trên đường hành quân thần tốc hướng về Thăng Long đánh 29 vạn quân Thanh, Hoàng đế Quang Trung đã ra chiếu chỉ chọn vùng đất giữa núi Dũng Quyết và núi Kỳ Lân - nơi “độ đường vừa cân, có hình thế rộng rãi, khí tượng tươi sáng” có đủ Long, Ly, Quy, Phượng, cận thủy tựa sơn, có núi cao sông rộng làm thành lũy tự nhiên để xây dựng Trung Đô Phượng Hoàng Thành. Tuy Phượng Hoàng Trung Đô không thành hiện thực do hoàng đế Quang Trung sớm băng hà nhưng đã đặt dấu mốc quan trọng dẫn đến sự hình thành của đô thị Vinh.

Năm 1804, vua Gia Long đặt lỵ sở ở Vĩnh Thành, từ đây vùng đất này trở thành trung tâm chính trị, kinh tế, xã hội của tỉnh Nghệ An. Đến đầu thế kỷ XX, Vinh đã là một thành phố công nghiệp lớn của xứ Trung kỳ, nơi khởi đầu của cao trào cách mạng Xô viết Nghệ Tĩnh 1930 -1931. Trải qua các cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, nhân dân Thành phố Vinh - Bến Thủy đã cùng nhân dân cả nước làm nên thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám 1945 mở ra kỷ nguyên mới – kỷ nguyên độc lập, tự do của dân tộc. Thực dân Pháp quay trở lại xâm lược, thực hiện lời kêu gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Vinh tiến hành “tiêu thổ” để kháng chiến. Sự hy sinh cao cả ấy đã góp phần làm nên thắng lợi của cuộc kháng chiến trường kỳ 9 năm chống thực dân Pháp. Sau Hiệp định Giơnevơ 1954, Thị xã Vinh được quy hoạch và xây dựng lại theo tinh thần Nghị quyết số 32 ngày 28 tháng 12 năm 1961 của Bộ chính trị về quy hoạch, xây dựng Thành phố Vinh. Ngày 10/10/1963, Hội đồng Chính phủ ban hành Quyết định số 148 - CP về việc thành lập thành phố Vinh. Đây là một mốc son ghi dấu ấn trong chặng đường xây dựng và phát triển của Thành phố Đỏ. Niềm vui, phấn khởi, hân hoan chưa được bao lâu, thì Vinh đã phải hứng chịu sự tàn phá nặng nề bởi cuộc chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ. 250 ngàn tấn bom đạn của kẻ thù trút xuống mảnh đất này đã biến một thành phố xây dựng 10 năm đang trên đà phát triển trở thành đống gạch vụn hoang tàn.

“Lửa thử vàng, gian nan thử sức”, biết bao bom đạn kẻ thù vẫn không dập tắt nổi ý chí kiên cường, bất khuất của người dân thành phố Đỏ. Vinh tự hào là Thành phố đầu tiên của miền Bắc bắn rơi 100 máy bay Mỹ được Bác Hồ gửi thư khen ngợi “Quân và dân Thành phố Vinh cần luôn luôn phát huy truyền thống Xô viết Nghệ Tĩnh anh hùng…”. “Thắng giặc Mỹ ta sẽ xây dựng hơn mười ngày nay”, lời Bác là lời thiêng sông núi, luôn thúc giục, cổ vũ, động viên nhân dân Thành phố Vinh vượt qua bao khó khăn, thử thách, giữ vững niềm tin chiến thắng.

Sau Hiệp định Pa-ri (1973), hòa bình lập lại, được sự giúp đỡ của Cộng hòa Dân chủ Đức, ngày 01/5/1974, Phó Thủ tướng Chính phủ Đỗ Mười đã đặt viên gạch đầu tiên xây dựng lại Thành phố Vinh. Sau 20 năm xây dựng và phát triển, ngày 13/8/1993, thành phố Vinh được công nhận là đô thị loại II. Đến ngày 05/9/2008, Vinh được Thủ tướng Chính phủ công nhận là đô thị loại I trực thuộc tỉnh Nghệ An.

 Xác định vị trí quan trọng của tỉnh Nghệ An và thành phố Vinh trong sự phát triển của vùng Bắc Trung Bộ nói riêng và cả nước nói chung, ngày 30/7/2013, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 26 về phương hướng, nhiệm vụ phát triển tỉnh Nghệ An đến năm 2020; Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 827 ngày 12/6/2020, phê duyệt Đề án phát triển thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An thành trung tâm kinh tế, văn hóa vùng Bắc Trung bộ. Nghị quyết 26 và Quyết định 827 thể hiện sự quan tâm đặc biệt của Bộ Chính trị và Chính phủ đối với tỉnh Nghệ An và thành phố Vinh – thành phố quê hương của Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu.

Trải qua 60 năm xây dựng và trưởng thành, thành phố Vinh đã đạt được nhiều kết quả quan trọng, khẳng định là một trong những đô thị phát triển nhanh, bền vững của cả nước.

Kinh tế Thành phố tiếp tục tăng trưởng khá, tốc độ tăng trưởng năm 2022 đạt 9,02%; thu nhập bình quân đầu người tăng từ 22,2 triệu đồng (năm 2007) lên 120 triệu đồng (năm 2022); thu ngân sách Thành phố năm 2022 đạt 3.538,8 tỷ đồng, cao nhất từ trước đến nay; cơ cấu kinh tế chuyển dịch đúng hướng. Thành phố đã sớm hoàn thành Chương trình mục tiêu Quốc gia xây dựng nông thôn mới; bước đầu hình thành các vùng kinh tế nông nghiệp công nghệ cao tại các khu vực ngoại thành. Đẩy mạnh các hoạt động quảng bá, thu hút đầu tư. Hạ tầng giao thông, cảng hàng không, giao thông đối nội, đối ngoại được nâng cấp; nhiều tuyến đường mới được xây dựng, tạo điều kiện phát triển kinh tế và mở rộng không gian đô thị. Các khu đô thị mới, các tòa chung cư, văn phòng, khách sạn cao tầng, siêu thị, các tổ hợp công trình nhiều chức năng... được hình thành, đã làm thay đổi bộ mặt thành phố nhanh chóng, mang dáng dấp một đô thị văn minh, hiện đại ở khu vực Bắc Trung bộ.

Vinh bước đầu khẳng định là trung tâm giáo dục – đào tạo của vùng, luôn là đơn vị dẫn đầu Tỉnh với nhiều thành tích cấp quốc gia, quốc tế. Có 77/86 trường đạt chuẩn Quốc gia, đạt tỷ lệ 89,5%. Năm 2020, thành phố Vinh được UNESCO công nhận "Thành phố học tập toàn cầu". Lĩnh vực y tế có bước phát triển, toàn Thành phố hiện có 718 cơ sở y tế, đáp ứng nhu cầu khám chữa bệnh, chăm sóc sức khỏe của nhân dân. Đời sống vật chất và tinh thần được nâng cao, nếp sống văn minh đô thị từng bước được hình thành. Quốc phòng - An ninh được giữ vững.

Công tác xây dựng Đảng, xây dựng hệ thống chính trị được tăng cường. Năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức đảng; hiệu lực, hiệu quả chỉ đạo, điều hành của chính quyền các cấp được nâng lên. Hoạt động của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội có sự đổi mới rõ nét. Khối đại đoàn kết toàn dân được củng cố; dân chủ nhân dân ngày càng được phát huy. Đảng bộ Thành phố nhiều năm liền được công nhận là Đảng bộ Hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ.

Với những thành tích đạt được, Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân thành phố Vinh vinh dự được Đảng, Nhà nước trao tặng nhiều phần thưởng cao quý như: Danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang Nhân dân; Huân chương Độc lập Hạng Ba; Huân chương Lao động hạng Nhất, Nhì, Ba; nhiều năm được tặng Cờ thi đua của Thủ tướng Chính phủ; hàng ngàn đồng bào, cán bộ, chiến sỹ được tặng thưởng nhiều danh hiệu, phần thưởng cao quý.

Kỷ niệm 60 năm ngày thành lập, thành phố Vinh vinh dự, tự hào được đón nhận Huân chương Độc lập hạng Nhì. Đây là phần thưởng xứng đáng, ghi nhận những nỗ lực, thành quả phấn đấu bền bỉ của biết bao thế hệ cán bộ, đảng viên, quân và dân Thành phố, là nguồn cổ vũ, động viên Đảng bộ, Chính quyền và Nhân dân Thành phố tiếp tục phấn đấu để đạt được những thành tựu to lớn hơn.

Để xây dựng và phát triển Thành phố Vinh mở rộng hiện đại, văn minh, giàu mạnh, trở thành trung tâm kinh tế - văn hóa vùng Bắc Trung Bộ, là động lực tăng trưởng kinh tế của Tỉnh theo tinh thần Nghị quyết số 39-NQ/TW ngày 18/7/2023 của Bộ Chính trị về xây dựng và phát triển tỉnh Nghệ An đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, kế thừa, phát huy những thành tựu đã đạt được của 60 năm qua, những tiềm năng, lợi thế, với tinh thần dám nghĩ, dám làm, dám đổi mới sáng tạo, Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân thành phố Vinh quyết tâm viết tiếp những trang sử mới hào hùng, làm rạng danh truyền thống cách mạng của quê hương Thành phố Đỏ, góp phần xây dựng tỉnh Nghệ An sớm thành tỉnh khá của miền Bắc và cả nước như tâm nguyện của Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu.

                                                                                             Công Mạnh - Quang Vinh