Lời căn dặn giản dị mà sâu sắc ấy chính là kim chỉ nam cho toàn bộ hoạt động của Đảng, thể hiện tầm nhìn chiến lược khi coi dân là gốc, dân là chủ thể của cách mạng, là trung tâm và là động lực của sự phát triển. Trong bối cảnh hiện nay, khi công cuộc đổi mới đã và đang bước sang giai đoạn phát triển mới với nhiều thời cơ và thách thức đan xen, yêu cầu xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh gắn với củng cố hệ thống chính trị các cấp trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Chính vì vậy, phong trào thi đua “Dân vận khéo” là phương thức cụ thể hóa tư tưởng Hồ Chí Minh, biến đường lối, chủ trương của Đảng thành hành động thực tiễn trong đời sống nhân dân, tạo nền tảng để hệ thống chính trị củng cố vững chắc từ cơ sở.

Trong xây dựng Đảng, “khéo” nghĩa là làm cho dân tin, dân nghe, dân đồng thuận và tích cực tham gia, từ đó củng cố niềm tin chính trị, bồi đắp khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Đây cũng là quá trình hiện thực hóa phương châm “dân biết, dân bàn, dân làm, dân giám sát, dân thụ hưởng”, khắc phục bệnh quan liêu, xa dân, nói không đi đôi với làm. Các mô hình “Dân vận khéo” được triển khai bám sát nhiệm vụ phát triển, gắn quản lý nhà nước và phong trào thi đua yêu nước, chú trọng tuyên truyền trọng điểm, chuẩn hóa quy trình, công khai minh bạch, đối thoại trực tiếp và gắn với kiểm tra, giám sát, khen thưởng – kỷ luật kịp thời. Từ đó, nhiều điển hình tiên tiến được lựa chọn, nhân rộng với tiêu chí định lượng rõ ràng, bảo đảm tính bền vững và sức lan tỏa thực chất.

Trong khối chính quyền, phong trào gắn với nâng cao đạo đức công vụ, cải cách hành chính và chất lượng dịch vụ công. Các giải pháp tập trung vào chuẩn hóa phong cách tiếp dân, kỷ luật giờ giấc, xử lý hồ sơ đúng chuẩn; tăng cường tiếp công dân, đối thoại và công khai tiến độ giải quyết. Từ năm 2018 đến 2024, cấp tỉnh đã tổ chức 6 hội nghị đối thoại giữa Thường trực Tỉnh ủy với cán bộ cơ sở, cấp phòng và người lao động, với 5.056 lượt người tham dự, tiếp nhận 201 ý kiến từ cơ sở; và đặc biệt là chương trình gặp mặt, trao đổi với 1.022 bí thư, chủ tịch HĐND, UBND của 460 xã, phường, thị trấn. Đây là kênh hữu hiệu để lắng nghe và giải quyết trực tiếp các kiến nghị liên quan đến đời sống dân sinh, từ đất đai, môi trường cho đến an sinh xã hội, qua đó tăng cường mối quan hệ phối hợp và niềm tin giữa cấp ủy, chính quyền và cơ sở.

Ở Nghệ An, công tác chỉ đạo được thiết kế theo một chu trình khép kín: quán triệt – đăng ký – hướng dẫn – kiểm tra – sơ tổng kết – nhân rộng. Toàn tỉnh đã đăng ký xây dựng 924 “điểm sáng”, trong đó có 457 điểm về thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở và 467 điểm về dân vận chính quyền. Song song với đó, hệ thống Ban Chỉ đạo phong trào thi đua “Dân vận khéo” được kiện toàn theo quy chế thống nhất từ tỉnh đến cơ sở và toàn bộ các sở, ngành cấp tỉnh đều thành lập Ban Chỉ đạo; định kỳ 6 tháng, hằng năm tổ chức họp để đánh giá kết quả, ban hành kế hoạch, hướng dẫn và kết luận triển khai. Trong 5 năm qua, cấp tỉnh đã ban hành nhiều chương trình, kế hoạch, thông báo, công văn, đồng thời tổ chức các đoàn kiểm tra tại tất cả các đơn vị; yêu cầu cơ sở đăng ký mô hình, cuối năm thẩm định và công nhận “điểm sáng”. Nhờ vậy, toàn tỉnh đã xây dựng được 22.830 mô hình, điển hình “Dân vận khéo” giai đoạn 2021 – 2025.

Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị – xã hội giữ vai trò nòng cốt trong tổ chức lực lượng, lan tỏa phong trào và thực hiện chức năng giám sát, phản biện xã hội. Bám sát Quyết định 217-QĐ/TW về giám sát, phản biện xã hội và Quyết định 218-QĐ/TW về góp ý xây dựng Đảng, chính quyền, hệ thống Mặt trận, đoàn thể đã cụ thể hóa kế hoạch dân vận hằng năm; lựa chọn, đăng ký mô hình, hướng dẫn nghiệp vụ, kiểm tra – sơ tổng kết ở cơ sở. Các phong trào lớn được lồng ghép hiệu quả như: “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”, Quỹ Vì người nghèo, chương trình hỗ trợ nhà ở cho hộ nghèo, “Gia đình 5 không, 3 sạch”, “Nông dân sản xuất kinh doanh giỏi”, “Thanh niên tình nguyện”, “Mái ấm Công đoàn”… Chính sự lồng ghép này đã giúp huy động tối đa nguồn lực xã hội, gia tăng tính thuyết phục và mức độ tham gia của nhân dân.

Kết quả phong trào “Dân vận khéo” ở Nghệ An thể hiện rõ tác động đồng thời trên các lĩnh vực phát triển. Ở kinh tế, 8.236 mô hình tập trung chuyển đổi cơ cấu nông nghiệp, ứng dụng khoa học - công nghệ, phát triển hợp tác xã, liên kết chuỗi giá trị, góp phần phục hồi sản xuất sau đại dịch và tạo việc làm, nâng cao thu nhập. Đến tháng 3/2025, toàn tỉnh đã có 275/362 xã đạt chuẩn nông thôn mới (75,97%), trong đó 102 xã đạt nông thôn mới nâng cao và 16 xã đạt kiểu mẫu. Ở văn hóa – xã hội, 9.080 mô hình hướng tới xây dựng đời sống văn hóa, bảo tồn bản sắc dân tộc, gắn với du lịch cộng đồng; nhiều mô hình tiêu biểu như “đường hoa, đường điện, đường cờ kiểu mẫu”, “câu lạc bộ gia đình hạnh phúc”, mô hình thu gom, xử lý rác thải, số hóa điểm di tích… Công tác vận động tôn giáo theo phương châm “tốt đời, đẹp đạo” góp phần củng cố đoàn kết cộng đồng. Quốc phòng – an ninh, 2.545 mô hình đã được triển khai, nổi bật như “Tặng cờ Tổ quốc cho ngư dân đi biển”, “Xã biên giới sạch về ma túy”, “Công an xã vì nhân dân phục vụ”… góp phần phát huy sức mạnh “thế trận lòng dân” trong bảo vệ an ninh trật tự. Lĩnh vực xây dựng Đảng và hệ thống chính trị, 2.978 mô hình tập trung vào thực hiện quy chế dân chủ cơ sở, cải cách thủ tục hành chính, phát huy vai trò giám sát và phản biện của Mặt trận và nhân dân, qua đó góp phần phòng ngừa quan liêu, tham nhũng, lãng phí và tăng cường mối liên hệ mật thiết giữa Đảng và dân.

Từ thực tiễn triển khai có thể rút ra một số bài học quan trọng. Trước hết, công tác dân vận phải trở thành chức năng thường xuyên của hệ thống chính trị, gắn chặt với nhiệm vụ quản lý nhà nước; mọi chương trình, dự án đều cần có hợp phần dân vận ngay từ khâu chuẩn bị đến triển khai và giám sát. Thứ hai, cải cách hành chính và đạo đức công vụ chính là “mặt trận” then chốt của dân vận trong chính quyền; thủ tục minh bạch, quy trình rõ ràng, trách nhiệm giải trình cụ thể sẽ làm tăng niềm tin của nhân dân. Thứ ba, đối thoại định kỳ và công khai thông tin là công cụ quan trọng để tháo gỡ điểm nghẽn, phòng ngừa khiếu kiện vượt cấp. Thứ tư, việc nhân rộng điển hình phải kèm theo tiêu chí, chỉ số và cam kết duy trì, tránh chạy theo số lượng mà xem nhẹ chất lượng. Thứ năm, huy động sức mạnh tổng hợp của Mặt trận và các tổ chức chính trị - hội hóa” công tác dân vận, biến phong trào thành hoạt động thường xuyên, tự giác của cộng đồng.

Trong giai đoạn tới, Nghệ An xác định tập trung vào mô hình “chính quyền hai cấp” với trọng tâm ở cấp xã là nơi trực tiếp làm việc với dân, đồng thời nâng chuẩn chất lượng dân vận gắn với quản trị số và đánh giá bằng chỉ số cụ thể. Ở cấp tỉnh cần hoàn thiện khung chỉ số đánh giá dân vận trong quản trị địa phương, bao gồm các tiêu chí như: mức độ tiếp dân, tỷ lệ giải quyết kiến nghị, thời hạn thủ tục hành chính, chất lượng đối thoại, công khai dữ liệu, mức độ hài lòng của người dân, tỷ lệ giải quyết khiếu kiện phức tạp. Các cuộc đối thoại chuyên đề cần được tổ chức định kỳ theo quý, tập trung vào các lĩnh vực nóng như đất đai, môi trường, an sinh xã hội, chuyển đổi số, trật tự đô thị, đồng thời công khai biên bản và lộ trình thực hiện kiến nghị. Đồng thời, ở cấp xã cần chuẩn hóa bộ quy trình dân vận gắn với mô hình “một cửa, một cửa liên thông”, quy định rõ bước đi, thời gian, người chịu trách nhiệm, công khai trên cổng dịch vụ công. Chủ tịch UBND xã cần duy trì ngày dân vận – tiếp dân hằng tuần, công khai lịch, nội dung và kết quả giải quyết. Tổ dân vận ở thôn, xóm, khu dân cư được coi là “cánh tay nối dài” của chính quyền, cần có sổ tay nghiệp vụ, biểu mẫu và chế độ báo cáo thống nhất. Cùng với đó, ứng dụng nền tảng số ở cấp xã phải được thúc đẩy: số hóa biên bản đối thoại, bản đồ phản ánh hiện trường về hạ tầng, môi trường, chiếu sáng, rác thải…, theo dõi tiến độ xử lý trên ứng dụng di động, khảo sát mức độ hài lòng của người dân ngay sau khi thủ tục được giải quyết.

Những định hướng này không chỉ góp phần chuẩn hóa công tác dân vận theo hướng hiện đại, minh bạch, mà còn tăng cường sự gắn kết giữa Đảng, chính quyền với nhân dân. Khi dân vận được làm tốt, dân tin, dân đồng thuận và tích cực tham gia, đó chính là nền tảng vững chắc để xây dựng Đảng trong sạch, hệ thống chính trị vững mạnh và thúc đẩy sự phát triển bền vững của địa phương.

Lưu Kim, Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh ủy