Chiến dịch Điện Biên Phủ chỉ diễn ra trong gần 2 tháng (13/3 đến 7/5/1954) nhưng công cuộc chuẩn bị cho thắng lợi của chiến dịch đã diễn ra trong rất nhiều ngày, tháng đầy thử thách với biết bao đóng góp to lớn của nhiều tầng lớp nhân dân ta, trong đó có nhân dân tỉnh Nghệ An.

Ngày 06/12/1953, Bộ Chính trị ra quyết định mở Chiến dịch Điện Biên Phủ, Thanh Hóa, Nghệ An và Hà Tĩnh được giao nhiệm vụ chi viện tối đa nhân lực, vật lực cho trận quyết chiến chiến lược này. Để tiếp tế từ hậu phương liên khu IV ra chiến trường Điện Biên Phủ phải trải qua chặng đường dài khó khăn, qua nhiều sông suối, vực sâu, núi cao hiểm trở. Mở đường ra trận, tỉnh Nghệ An đã huy động 6.600 dân công với tổng số đóng góp hơn 1 triệu rưỡi ngày công; sửa chữa và mở các tuyến đường mới với chiều dài 320 km, bắc 3 cầu lớn, 32 cầu nhỏ, 53 cống qua các địa bàn trọng yếu dẫn ra tiền tuyến.

Xác định tầm quan trọng của cuộc quyết chiến chiến lược này, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân tỉnh Nghệ An tập trung cao nhất mọi nguồn lực phục vụ cho chiến dịch. Đúng mồng một Tết Nguyên đán 1954, 32.000 dân công, trong đó có 2.000 dân công xe đạp thồ cùng hàng ngàn tân binh, thanh niên xung phong, công nhân kỹ thuật quân giới đã nô nức lên đường ra tiền tuyến. Với phương châm “Tất cả cho tiền tuyến, tất cả để chiến thắng!”, mọi ngành, mọi giới, người người, lớp lớp đều dồn sức cho Điện Biên Phủ. Có gia đình cả cha con, dâu rể cùng ra tiền tuyến. Nhiều thiếu niên mới 15, 16 tuổi cũng xung phong gia nhập bộ đội, thanh niên xung phong. Nhiều cụ già cũng hăng hái đi dân công phục vụ chiến dịch. Với tinh thần “Tất cả cho Điện Biên Phủ”, toàn dân đã ra sức tăng gia sản xuất, tiết kiệm ăn độn nhiều ngô khoai dành phần lúa gạo tốt để chi viện cho tiền tuyến. Chỉ trong một thời gian rất ngắn, nông dân cả tỉnh đã nhập kho 1.496 tấn thóc phơi khô, quạt sạch. Cùng với đó, trong suốt chiến dịch, dân công hỏa tuyến Nghệ An đã vận chuyển 5.000 tấn lương thực ra Suối Rút (Hòa Bình) để tiếp tục đưa ra chiến trường. Các huyện miền núi của tỉnh Nghệ An cùng với các huyện miền xuôi đóng góp hàng nghìn con trâu, bò, ngựa làm sức kéo; hàng tấn lợn, gà, cá, rau xanh làm thực phẩm phục vụ cho các lực lượng tham gia chiến dịch.

Các đơn vị bộ đội chủ lực, có con em của tỉnh Nghệ An tham gia rất đông đảo. Từ tháng 2/1954 thực hiện lệnh tổng động viên phục vụ chiến dịch Điện Biên Phủ, có 5.438 thanh niên hăng hái tham gia nhập ngũ, vượt chỉ tiêu quy định. Riêng bộ đội địa phương cũng đã huy động được 1.924 thanh niên. Tất cả nhân lực này đã bổ sung kịp thời cho các đơn vị chiến đấu và phục vụ chiến đấu ở khắp các chiến trường của chiến dịch Điện Biên Phủ.

Công nhân trong các xí nghiệp tiểu thủ công nghiệp, dốc sức khắc phục mọi khó khăn, thiếu thốn về nguyên liệu, cải tiến kỹ thuật, tăng năng suất, đáp ứng nhu cầu rất cao của quốc phòng trong giai đoạn nước rút của cuộc kháng chiến và đảm bảo sản xuất, đời sống của nhân dân. Các địa phương có nghề thêu, dệt, đan lát như Hưng Nguyên, Nam Đàn, Quỳnh Lưu, Nghi Lộc… đã sản xuất ủng hộ cho tiền tuyến hàng ngàn mét vải, quần áo, mũ, chăn. Nhân dân Nghệ An đã giành ủng hộ 300 kg thuốc lào, thêu 2.950 khăn tay gửi tặng các chiến sỹ, hàng ngàn lá thư từ hậu phương gửi ra chiến trường động viên, cổ vũ tinh thần bộ đội thi đua giết giặc lập công. Tinh thần đoàn kết, tương thân tương ái trong sản xuất và đời sông được phát huy cao độ, các tổ đổi công đã giúp nhau khắc phục khó khăn, nhất là về nhân lực, công cụ sản xuất. Những gia đình liệt sĩ, thương binh, bộ đội, dân công, thanh niên xung phong và gia đình cán bộ neo đơn được các đoàn thể cử người chăm sóc. Những nơi bị địch ném bom được các vùng lân cận giúp đỡ tận tình. Nhân dân các địa phương trong tỉnh tổ chức đón nhận thương binh về làng chăm sóc, nuôi dưỡng. Mặt trận Liên Việt và các đoàn thể quần chúng đã phát huy cao độ chức năng củng cố, tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân. Phong trào thi đua kháng chiến ở hậu phương đã cổ vũ rất lớn tinh thần chiến đấu và quyết thắng của chiến sĩ ngoài tiền tuyến. Trong chiến dịch lịch sử “56 ngày đêm khoét núi, ngủ hầm, mưa dầm, cơm vắt…” chiến đấu và phục vụ chiến đấu dưới mưa bom bão đạn của quân thù, đã xuất hiện biết bao tấm gương dũng cảm, mưu trí “gan không núng, chí không mòn”; đã có 19 chiến sĩ Điện Biên được phong tặng và truy tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân. Tỉnh Nghệ An vinh dự được Nhà nước phong tặng 3 anh hùng lực lượng vũ trang tham gia chiến dịch Điện Biên Phủ là: Anh hùng, liệt sĩ Trần Can, quê xã Sơn Thành, huyện Yên Thành; Anh hùng Phan Tư, quê ở xã Thọ Thành, huyện Yên Thành; Anh hùng Đặng Đình Hồ quê ở xã Thanh Bình, huyện Thanh Chương.

Được hậu phương hết lòng chi viện, ngày 7/5/1954 quân dân ta đã dành thắng lợi oanh liệt trên chiến trường Điện Biên Phủ. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến thắng lợi của chiến dịch Điện Biên Phủ. Một trong những nguyên nhân quan trọng có ý nghĩa quyết định là sự chi viện to lớn của hậu phương cả về vật chất lẫn tinh thần, trong đó có sự đóng góp to lớn của nhân dân tỉnh Nghệ An.

Quang Minh