Trong đó hoạt động thẩm lậu ma túy từ nước ngoài vào nội địa chưa được kiểm soát hiệu quả, vẫn còn vài điểm bán lẻ ma túy gây bức xúc trong cộng đồng dân cư, số người nghiện ma túy còn nhiều. Là địa bàn thuận lợi để các đối tượng phạm tội ma túy lợi dụng trung chuyển ma túy từ Lào vào địa bàn huyện đi các địa phương khác tiêu thụ. Mặt khác, ở các xã biên giới chủ yếu là đồng bào dân tộc thiểu số (Thái, Mông, Khơ Mú, Tày Pọong), điều kiện kinh tế và trình độ dân trí còn hạn chế, nhiều người dân chưa nói thông thạo tiếng phổ thông, nên công tác tuyên truyền gặp nhiều khó khăn, họ chỉ tin và nghe theo người có uy tín trong họ tộc và trong bản, làng. Các xã biên giới cũng từng là trọng điểm phức tạp về ma túy (Tam Quang, Nhôn Mai, Mai Sơn). Điều đó dẫn đến những hậu quả gây tác hại to lớn, lâu dài cho xã hội, tác động, kìm hãm sự phát triển kinh tế - xã hội của các xã biên giới nói riêng và của cả huyện Tương Dương nói chung.

Trước tình hình đó, các cấp ủy đảng, chính quyền huyện Tương Dương đã tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo, phát huy vai trò hệ thống chính trị quyết liệt triển khai các giải pháp phòng ngừa, đấu tranh với tội phạm và tệ nạn ma túy, đặc biệt quan tâm tại các xã trọng điểm về ma túy ở địa bàn biên giới và một số xã như Lượng Minh… xem đây là “cuộc chiến cam go”. Ngay sau khi Nghị quyết số 05-NQ/HU, ngày 25/4/2022 của Ban Thường vụ Huyện ủy về triển khai xây dựng “Xã biên giới sạch về ma túy” được ban hành, Khối Dân vận các xã, thị trấn đã phát huy trách nhiệm, vai trò tham mưu, lãnh đạo, chỉ đạo trong triển khai thực hiện. Tại kỳ họp thứ VIII của HĐND huyện đã ban hành Nghị quyết về xây dựng 100% xã trên địa bàn huyện xây dựng mô hình và phấn đấu huyện sạch về ma túy. Theo đó, cùng với lực lượng chủ chốt là Bộ đội Biên phòng đứng chân trên địa bàn, Công an… dưới sự chỉ đạo sát sao của Ban Dân vận Huyện ủy, 17 khối Dân vận xã, thị trấn đã triển khai các giải pháp xây dựng mô hình “Dân vận khéo” trong vận động quần chúng, tranh thủ người có uy tín tại địa bàn các xã biên giới, phát huy sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tham gia xây dựng “Xã biên giới sạch về ma túy”. Xác định, đội ngũ già làng, trưởng bản, người có uy tín chính là “cánh tay nối dài” trên mặt trận này…

Trước hết, 04 xã biên giới là Tam Quang, Tam Hợp, Nhôn Mai, Mai Sơn chủ động phối hợp với lực lượng chức năng từ huyện, đến cơ sở tiến hành phân loại người có uy tín ở các địa bàn cơ sở, đó là già làng, trưởng bản, người có uy tín trong dòng tộc và các lĩnh vực khác… sau đó tổ chức điều tra, tìm hiểu nắm thêm về tình hình lịch sử, địa lý, dân cư, dân tộc, phong tục tập quán; tình hình kinh tế - xã hội… ở từng bản, làng để vận động. Qua nắm bắt và phân loại, bình xét trong cộng đồng dân cư đã có 32 già làng, người có uy tín ở 04 xã biên giới, trong tổng số 142 người có uy tín toàn huyện (trong đó Tam Quang 06, Tam Hợp 05, Nhôn Mai 12 và Mai Sơn 09). Sau khi có được danh sách, cấp ủy, chính quyền địa phương đã tập hợp lại, tổ chức tập huấn bằng hình thức vừa trao đổi thông tin 2 chiều, vừa định hướng nhiệm vụ chính của mỗi cá nhân trong “cuộc chiến với ma túy” trong tình hình, thời đại mới, đồng thời bồi dưỡng, trang bị kiến thức nhận biết các loại tội phạm về ma túy, cách nhận biết các dạng ma túy phổ biến và ẩn nấp dưới các dạng, nhằm ngụy tạo, đánh lạc sự chú ý và con mắt tinh tường của lực lượng chức năng, phụ huynh, người thân người sử dụng…

Thông qua các buổi gặp mặt, truyền đạt kiến thức, các già làng, người có uy tín tại địa bàn các xã biên giới phát huy hết mình vai trò, trách nhiệm trong mọi hoạt động, với tinh thần cao, nhằm góp sức vào đấu tranh phòng ngừa các loại tội phạm và tệ nạn ma túy, tham gia bảo vệ an ninh trật tự tại địa phương mình.

Mỗi lần tổ chức họp dân, hình ảnh cụ ông, cụ bà ở các bản, làng tham gia họp và năng nổ phát biểu, mang tính xây dựng trong các buổi họp rất sôi nổi đã dần quen thuộc với mỗi người dân các bản làng của 04 xã biên giới huyện Tương Dương. Với sự quyết tâm, chung tay vào cuộc “đánh bại ma túy ra khỏi cuộc sống người dân”, các cụ đã tự phát thành lập được các nhóm, hội những người chí hướng, mục đích mong cuộc sống bình yên, không ma túy ở các bản, làng vùng cao biên giới. Các nhóm, hội đó đã hoạt động rất tích cực trong việc tuyên tuyền, vận động con cháu trong gia đình, dòng tộc, xóm, bản mình tránh xa ma túy. Họ không chỉ tuyên truyền, thông tin về tác hại của ma túy trong các cuộc họp, mà họ còn vượt khe, suối, núi cao đến từng gia đình có người trong độ tuổi thanh thiếu niên, khuyên nhủ cha mẹ quan tâm đến con cái, tránh xa tệ nạn xã hội, tệ nạn ma túy. Ngoài ra họ còn phát huy được sự tín nhiệm của người dân địa phương mình, không ngần ngại đến các bản, làng, nơi từng được xem là “điểm nóng”, thường có nhiều thanh niên hay tụ tập để gặp gỡ và dùng sự mềm dẻo, chân tình, tha thiết nhất của người ông, người mế, người chú, chị để khuyên giải, lấy dẫn chứng cụ thể trong làng, bản mình để tác động suy nghĩ của thanh niên, thậm chí còn gặp riêng từng thanh niên nghiện ma túy, người nhà của họ để vận động đi cai nghiện, hướng đến cuộc sống tốt đẹp.

Nhờ vậy, trong số các mô hình “Dân vận khéo” của 04 xã biên giới đăng ký về Ban Dân vận Huyện ủy Tương Dương hàng năm, đã có 35% mô hình, trong tổng số mô hình đăng ký được xây dựng từ tiếng nói, sự uy tín của lực lượng già làng, trưởng bản, người có uy tín ở các bản, làng, như: mô hình “vận động xây dựng môi trường xanh, sạch đẹp, không có ma túy” của bản Huồi Xá, xã Mai Sơn; mô hình “Phát huy tinh thần cây cao, bóng cả vận động Nhân dân chấp hành tốt chủ trương của Đảng, pháp luật của Nhà nước, hương ước của làng, bản và phòng chống ma túy” của Hội người cao tuổi Bãi Sở, xã Tam Quang hay mô hình “Giúp đỡ tái hoà nhập cộng đồng” của xã Nhôn Mai; mô hình “Xóa bỏ tư tưởng trông chờ ỷ lại trong Nhân dân; giữ vững bản sạch về ma túy” tại xã Tam Quang; mô hình “Chính quyền và Nhân dân chung tay giúp đỡ tái hòa nhập cộng đồng phát triển đời sống kinh tế” tại xã Tam Hợp và mô hình “cá nhân điển hình tiên tiến” đối với ông Viêng Văn Phùng, dân tộc Tày Pọong ở bản Xốp Nặm, xã Tam Hợp…

Ngoài ra còn có 21 mô hình “Dân vận khéo” về vận động quần chúng được xây dựng trong năm 2023, ra mắt được 12 mô hình ANTT và bản không có ma túy, tại các xã biên giới và 04 xã (Yên Na, Yên Hòa, Xiêng My, Lưu Kiền). Mặc dù nhận được sự vào cuộc của lực lượng cốt cán, các hoạt động tuyên truyền phòng ngừa còn phải cấp ủy, chính quyền và lực lượng chức năng triển khai ngay tại cơ sở, đến từng gia đình, bản, làng phòng ngừa đến nhóm đối tượng có nguy cơ cao. Xây dựng mỗi bản làng, khu dân cư… là “pháo đài” về phòng, chống ma túy, mỗi gia đình là “lá chắn” bảo vệ các thành viên trong gia đình trước sự xâm nhập của tệ nạn ma túy. Kịp thời trao đổi thông tin về tình hình tội phạm, tệ nạn ma túy trong cộng đồng với tổ tự quản thôn bản, gia đình có các đối tượng nguy cơ cao, người đang cai nghiện tại cộng đồng, sử dụng phương pháp tuyên truyền đồng đẳng để tổ chức các hoạt động tuyên tuyền, giáo dục trong đối tượng có nguy cơ cao, để có các giải pháp phòng, chống, giúp đỡ, răn đe, tố giác tội phạm.

Chỉ trong thời gian ngắn, với sự quyết tâm cao của cấp ủy, chính quyền 04 xã biên giới và các cấp, ngành huyện Tương Dương, sau khi Nghị quyết số 05-NQ/HU của Ban Thường vụ Huyện ủy được ban hành, cùng với sự hỗ trợ, cộng tác giúp đỡ của người có uy tín  trong công tác tuyên truyền, vận động, đến nay lực lượng phòng, chống tội phạm ma túy Công an huyện Tương Dương đã kịp thời phát hiện nhiều vụ và bắt giữ nhiều đối tượng, triệt xóa một số tụ điểm về ma túy trên địa bàn. Đặc biệt từ sự khuyên bảo, giải thích tác hại của ma túy mang lại của những người ông, người bà, sự trăn trở của người mế, người chị mong bản làng không chỉ có đủ ăn mà con cháu được đến trường đúng từng lứa tuổi, bản làng đoàn kết, yên ấm. Từ năm 2022 đến nay đã có nhiều hồ sơ tự nguyện cho con, cháu đi cai tại các trung tâm của tỉnh, huyện, nhiều phụ huynh mạnh dạn bỏ thư tố giác tội phạm ma túy có liên quan đến con, cháu mình, nhiều câu chuyện tái hòa nhập cộng đồng lấy đi nước mắt của bạn bè, xóm làng… 

Để tiếp tục duy trì và nhân rộng từ mô hình “Xã biên giới sạch về ma túy” một cách có hiệu quả, trong thời gian tới 04 xã biên giới (Tam Quang, Tam Hợp, Nhôn Mai, Mai Sơn) đưa ra các giải pháp như sau:

Thứ nhất, ngoài sự vào cuộc quyết liệt của các ngành chức năng, hệ thống chính trị huyện Tương Dương và 04 xã biên giới cần quyết liệt hơn trong đấu tranh phòng, chống các loại tội phạm, tệ nạn ma túy; ban, ngành, tổ chức chính trị - xã hội, hội quần chúng các cấp cần tiếp tục phối kết hợp sâu sát cơ sở để tuyên truyền, vận động Nhân dân.

Thứ hai, nhằm phát huy hơn nữa vai trò, trách nhiệm của người có uy tín trong đấu tranh phòng, chống tội phạm, tệ nạn ma túy, cơ quan chức năng các cấp cần xác định rõ công tác vận động, tranh thủ người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số các xã biên giới nói chung và nhân rộng các xã trên địa bàn nói riêng là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu trong công tác vận động quần chúng.

Thứ ba, tiếp tục tìm hiểu về trình độ, năng khiếu, sở trường, đặc điểm lịch sử và điểm mạnh, điểm yếu, thái độ của người có uy tín trong việc thực hiện chính sách, pháp luật; nắm bắt hoàn cảnh gia đình và những ảnh hưởng mà họ có thể tác động đến mọi người. Sau cơ quan chức năng phối hợp với Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội lựa chọn hoàn cảnh và điều kiện để tiếp xúc tạo mối quan hệ, cụ thể: Với già làng, trưởng bản, người có uy tín thuộc các lĩnh vực khác… cần tiếp xúc thăm hỏi, động viên, tặng quà, sau đó tuyên truyền để họ nâng cao ý thức hơn nữa trong công tác đảm bảo ANTT, tự giác khuyên bảo con cháu và trực tiếp gặp gỡ, vận động đối tượng, Nhân dân trong bản làng phân tích giải thích về tác hại của ma túy đối với xã hội, kêu gọi người dân, nêu cao tinh thần cảnh giác, không tham gia các hoạt động tội phạm, tệ nạn ma túy, bài trừ tệ nạn ma túy, không để con, em, người thân trong gia đình tham gia các hoạt động tội phạm, tệ nạn ma túy.

Thứ tư, các cơ quan chức năng tiếp tục phát huy hơn nữa trong việc huy động lực lượng tập trung chỉ đạo “làm sạch” ma túy để tiến tới hoàn thành mục tiêu Nghị quyết số 05 và Chỉ thị số 08-CT/HU của Ban Thường vụ Huyện ủy về tiếp tục đẩy mạnh thực hiện Nghị quyết số 05-NQ/HU ngày 25/4/2022 về xây dựng “xã biên giới sạch về ma túy”, triển khai nhân rộng ra các xã còn lại trên địa bàn toàn huyện, phấn đấu xây dựng “Huyện sạch ma túy”.

Có như vậy Nghị quyết sẽ dần dần đi vào cuộc sống không chỉ ở các xã biên giới mà lan tỏa ra các bản, làng của 17 xã, thị trấn trên địa bàn huyện Tương Dương, góp phần to lớn vào việc yên dân, yên địa bàn, yên biên giới, từ đó tạo ra môi trường lành mạnh, bình yên, ổn định./.

                                            May Huyền, Ban Dân vận Huyện ủy Tương Dương 

                                      Phan Thanh Đoài, Phó Trưởng ban Dân vận Tỉnh ủy