Nghệ An có 21 huyện, thành, thị với 460 xã, phường, thị trấn; có 1.532 cơ sở giáo dục tiểu học và phổ thông; 548 trường mầm non; có 21 trung tâm giáo dục thường xuyên, giáo dục nghề nghiệp; 460 trung tâm học tập cộng đồng; 157 trung tâm ngoại ngữ, tin học. Sau 10 năm thực hiện Chỉ thị số 10-CT/TW, ngày 05/12/2011 của Bộ Chính trị  về phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 5 tuổi, củng cố kết quả phổ cập giáo dục tiểu học và trung học cơ sở, tăng cường phân luồng học sinh sau trung học cơ sở và xóa mù chữ cho người lớn đã đạt được những kết quả tích cực.

Cấp ủy đảng, chính quyền các cấp đã quán triệt và triển khai Chỉ thị số 10-CT/TW đến các tổ chức cơ sở đảng, các ngành, đoàn thể về tầm quan trọng của công tác phổ cập giáo dục (PCGD) - xóa mù chữ (XMC) đối với việc nâng cao dân trí, đào tạo nguồn nhân lực của tỉnh. Ban chỉ đạo PCGD từ tỉnh đến cơ sở đã làm tốt công tác tham mưu, chỉ đạo, có giải pháp phù hợp để đẩy nhanh tiến độ thực hiện kế hoạch phổ cập giáo dục mầm non trẻ 5 tuổi (PCGDMN). Sở Giáo dục và Đào tạo (cơ quan Thường trực Ban Chỉ đạo PCGD tỉnh) đã làm tốt công tác tham mưu UBND tỉnh trong việc chỉ đạo thực hiện nhiệm vụ PCGDMN trên địa bàn toàn tỉnh.

Thực hiện tốt công tác quy hoạch mạng lưới trường, lớp mầm non, cơ bản đáp ứng được nhu cầu huy động trẻ đến trường, cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ cho công tác dạy và học trên địa bàn từng bước được đầu tư đồng bộ, hiện đại. Chuyển đổi 353 trường mầm non bán công sang công lập. Quan tâm phát triển hệ thống trường mầm non ngoài công lập. Trẻ em mầm non được giáo dục trong môi trường xanh sạch đẹp, an toàn.

Thực hiện có hiệu quả công tác bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ giáo viên; quan tâm bổ sung đội ngũ giáo viên hàng năm. Đến cuối năm 2020, toàn tỉnh có 4.279 giáo viên dạy/2.168 lớp mẫu giáo 5 tuổi tỷ lệ 1.97 giáo viên/lớp. Riêng đội ngũ giáo viên dạy lớp mẫu giáo 5 tuổi đảm bảo 2 giáo viên/lớp bán trú, đủ số lượng theo quy định. Có 100% giáo viên đạt chuẩn trình độ đào tạo. Tỷ lệ trẻ em đi học mầm non đúng độ tuổi liên tục tăng, từ 89% năm 2015 lên 99,8% năm 2020; 454/460 xã, phường, thị trấn đạt chuẩn PCGDMN; 21/21 huyện, thành, thị đạt chuẩn PCGDMN.

Công tác phổ cập giáo dục tiểu học, trung học cơ sở luôn được củng cố, duy trì và nâng cao chất lượng, cấp ủy, chính quyền các cấp đã làm tốt công tác lãnh đạo, chỉ đạo, tuyên truyền và phối hợp với các tổ chức chính trị - xã hội để thực hiện tốt các giải pháp huy động trẻ tới trường và chống bỏ học đạt hiệu quả cao. Hằng năm, tỷ lệ trẻ 6 tuổi vào lớp 1 đạt 99.75%, tỷ lệ học sinh bỏ học hầu như không còn; 460/460 xã, phường, thị trấn đạt chuẩn PCGD tiểu học; 21/21 huyện, thành, thị đạt chuẩn PCGD tiểu học mức độ 3. Đối với THCS: Đạt chuẩn PCGD trung học cơ sở cấp huyện mức độ 1 là 4/21 huyện; 16/21 huyện đạt mức độ 2; 1/21 huyện đạt mức độ 3.

Công tác XMC, xây dựng và phát triển trung tâm học tập cộng đồng, xây dựng xã hội học tập được tỉnh Nghệ An quan tâm chỉ đạo thực hiện. Hàng năm trên cơ sở điều tra phổ cập giáo dục, tỷ lệ đạt chuẩn XMC của các xã, phường, thị trấn, các tiêu chí công nhận đạt chuẩn XMC, các phòng giáo dục và đào tạo đã rà soát, lập kế hoạch để tổ chức mở các lớp XMC. Ủy ban nhân dân tỉnh đã ban hành nhiều văn bản đảm bảo chế độ chính sách cho người học và người tham gia công tác XMC; đẩy mạnh các hoạt động học tập ở nhừng lĩnh vực, địa phương, đối tượng có điều kiện hạn chế, hàng năm huy động từ 700 - 1000 người tham gia học XMC.

Nhờ đó, một số chỉ tiêu về XMC đạt và vượt, toàn tỉnh đạt chuẩn XMC mức độ 2 (mức độ cao nhất). Tính đến hết năm 2020, tỷ lệ người mù chữ trong độ tuổi 15-35 toàn tỉnh là 0,39%; tỷ lệ người mù chữ trong độ tuổi 15-60 toàn tỉnh là 1,18%; có 460/460 xã phường, thị trấn và 21/21 huyện, thành, thị đạt chuẩn XMC mức độ 2.

Các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về công tác phân luồng, hướng nghiệp đã được cấp ủy, chính quyền các cấp tổ chức thực hiện có hiệu quả. Các trường THCS, THPT đã thực hiện đúng, đủ chương trình, thời lượng, chủ đề hướng nghiệp cho học sinh. Các cơ sở giáo dục nghề nghiệp trên địa bàn tỉnh đã tích cực, chủ động vào cuộc để thực hiện kế hoạch của tỉnh, tuyển học sinh sau khi tốt nghiệp THCS, đào tạo thực chất và cam kết bố trí việc làm có thu nhập ổn định sau đào tạo. Mô hình đào tạo nghề cho học sinh trong các trung tâm GDNN-GDTX, các trương THPT được phụ huynh và học sinh quan tâm, đặc biệt là ở các vùng nông thôn, miền núi, số học sinh không có nhu cầu và khả năng học đại học, cao đẳng mong muốn đi học nghề ngày càng cao.

Với mục tiêu huy động mọi nguồn lực đầu tư cho giáo dục, trong đó quan tâm đầu tư đảm bảo cơ sở vật chất theo hướng kiên cố hóa đồng bộ từng bước hiện đại, đảm bảo công tác dạy học vùng khó khăn, các huyện miền núi cao. Quan tâm huy động mọi nguồn lực, trong đó chủ yếu từ nguồn lực địa phương và Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới các nguồn xã hội hóa. Riêng giai đoạn 2017 - 2020, Chương trình kiên cố hóa trường học do Sở Giáo dục và Đào tạo làm chủ đầu tư, với tổng mức đầu tư 267 tỷ đồng. Năm 2019, tỉnh Nghệ An mua sắm bổ sung trang thiết bị cho các trường phổ thông dân tộc bán trú và trường công lập có học sinh phổ thông dân tộc bán trú với 26 trường được bổ sung thiết bị dạy học tối thiểu, phối hợp với Đài VOH Thành phố Hồ Chí Minh xây dựng kế hoạch xóa hết nhà học tạm tại các điểm trường lẻ của huyện Kỳ Sơn giai đoạn 2019 - 2025. Trẻ em mẫu giáo ở các vùng kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, các xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang ven biển, trẻ không có người nuôi dưỡng, trẻ thuộc hộ nghèo, cận nghèo được Nhà nước hỗ trợ tiền ăn trưa. Các trường dân tộc bán trú được bố trí nơi ăn, chốn ở đảm bảo, cơ sở vật chất tương đối tốt phục vụ việc dạy học.

Quan tâm hoàn thiện chế độ chính sách đãi ngộ đối với giáo viên, nhất là chính sách thu hút giáo viên công tác tại vùng đặc biệt khó khăn và giáo viên dạy bổ túc văn hoá THPT cho cơ sở dạy nghề và các TTGDTX. Hàng năm, Sở Giáo dục và Đào tạo đã hướng dẫn thực hiện đầy đủ, đúng quy định các chế độ chính sách về lương, phụ cấp ưu đãi, phụ cấp thâm niên nhà giáo và các loại phụ cấp khác; phối hợp với các ngành thực hiện hiệu quả các chính sách bảo đảm chế độ cho giáo viên vùng đặc biệt khó khăn. Đến nay một số chính sách địa phương về đãi ngộ giáo viên, như chế độ đãi ngộ tiền lương, phụ cấp vùng miền; chính sách chuyển vùng cho giáo viên cắm bản đã thực hiện có hiệu quả.

Trung ương và cấp ủy, chính quyền tỉnh đã quan tâm, ưu tiên xử lý những vấn đề cấp bách, bức xúc trong đầu tư cơ sở vật chất cho phát triển giáo dục và đào tạo, phục vụ cho mục tiêu phổ cập giáo dục. Riêng giai đoạn 2011 - 2015, Nghệ An được hỗ trợ khoảng 220 tỷ đồng từ kinh phí Chương trình mục tiêu quốc gia và khoảng 90 tỷ đồng từ kinh phí ngân sách tỉnh để thực hiện Dự án phổ cập giáo dục mầm non 5 tuổi; gần 40 tỷ đồng từ Chương trình mục tiêu quốc gia giáo dục và đào tạo; khoảng 141 tỷ đồng nguồn huy động xã hội hóa, nguồn ngân sách tỉnh; 15 tỷ đồng từ Chương trình nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn đã hỗ trợ xây dựng công trình vệ sinh cho 60 cơ sở giáo dục; 30 tỷ đồng từ Chương trình mục tiêu quốc gia và khoảng 45 tỷ đồng từ ngân sách tỉnh để thực hiện các mục tiêu cùa đề án ngoại ngữ.

Từ những kết quả đạt được, Nghệ An phấn đấu đến năm 2025 tỷ lệ trường đạt chuẩn quốc gia 75 - 78%. Tiếp tục thực hiện PCGDMN, củng cố, duy trì kết quả PCGDTH mức độ 3; kết quả PCGDTHCS mức độ 1 trên phạm vi toàn tỉnh. Tạo bước đột phá về chất lượng giáo dục hướng nghiệp trong giáo dục phổ thông. Phấn đấu đến năm 2025, tỷ lệ lao động qua đào tạo đạt 71,5%, trong đó, có bằng cấp, chứng chỉ 31%; ít nhất 40% học sinh tốt nghiệp THCS tham gia đào tạo trình độ trung cấp nghề kết hợp đào tạo nghề với học văn hóa phổ thông - giáo dục thường xuyên.