Sau khi đạt chuẩn nông thôn mới, Nam Đàn đăng ký xây dựng nông thôn kiểu mẫu và được Trung ương chọn là một trong 3 huyện của cả nước làm điểm xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu. Ngày 04/01/2019, Thủ tướng Chính phủ có quyết định phê duyệt Đề án thí điểm "Xây dựng huyện Nam Đàn thành huyện nông thôn mới kiểu mẫu theo hướng phát triển văn hóa gắn với du lịch giai đoạn 2018-2025". Bước đầu triển khai thực hiện xây dựng huyện đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu có nhiều thuận lợi nhưng cũng gặp không ít khó khăn thách thức. Là huyện được Trung ương chọn làm điểm xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu nên có sự quan tâm hỗ trợ của cấp trên và các tổ chức, doanh nghiệp, được kế thừa, phát huy những kinh nghiệm trong giai đoạn thực hiện xây dựng nông thôn mới; Nhân dân có truyền thống đoàn kết, cần cù, chịu khó, sáng tạo trong lao động, sản xuất, chấp hành tốt các đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, luôn đồng hành cùng cấp ủy, chính quyền thực hiện tốt các nhiệm vụ chính trị của địa phương. Tuy nhiên, Nam Đàn cơ bản vẫn là huyện thuần nông, công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp và dịch vụ phát triển chưa mạnh; nguồn thu ngân sách khó khăn; thiên tai, dịch bệnh diễn biến phức tạp; các thế lực thù địch luôn tìm mọi cách lợi dụng vấn đề tôn giáo, dân chủ, nhân quyền để lôi kéo, kích động nhằm mục đích chống phá khối đại đoàn kết toàn dân tộc.

Trong bối cảnh đó, năm 2022, với sự nỗ lực, quyết tâm cao của cả hệ thống chính trị, sự chung sức đồng lòng của các tầng lớp Nhân dân, tình hình sản xuất, kinh doanh đã dần được phục hồi trở lại sau đại dịch Covid-19. Đời sống vật chất và tinh thần của Nhân dân được nâng lên, xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu, đô thị văn minh tiếp tục được đẩy mạnh, bộ mặt nông thôn, đô thị ngày càng khởi sắc. Kinh tế của huyện tăng trưởng khá, tốc độ tăng giá trị sản xuất 9,71%, đạt 100% KH; tổng giá trị sản xuất (GSS 2010)  9.018 tỷ đồng, đạt 97%KH, tăng 8,6% so năm 2021; tổng thu ngân sách 402,541 tỷ đồng đạt 111% dự toán huyện giao; thu nhập bình quân đầu người đạt 62 triệu đồng/người/năm, đạt 100%KH, tăng 5 trđ/người/năm so với năm 2021. Trong năm 2022, giải quyết việc làm 4.511 lao động, đạt 119,34%KH; tỷ lệ hộ nghèo giảm còn 0,87%/KH 1,08%; tỷ lệ gia đình văn hóa đạt 90%/KH 89-90%; tỷ lệ xóm, khối đạt danh hiệu đơn vị văn hóa đạt 96%/KH 96%, cơ quan đơn vị đạt danh hiệu văn hóa 98%/KH98%.

Để có đươc những kết quả đó, cấp ủy, chính quyền từ huyện đến cơ sở đã triển khai thực hiện đồng bộ các giải pháp, trong đó luôn cọi trọng, tập trung cao cho công tác lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện tốt công tác dân vận, phát huy dân chủ ở cơ sở; đồng thời xác định việc lãnh đạo xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu, đô thị văn minh là nhiệm vụ trọng tâm cần tập trung chỉ đạo. Thực hiện tốt dân chủ chủ cơ sở để khơi dây và phát huy tối đa mọi nguồn lực để phát triển toàn diện kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho Nhân dân, thay đổi bộ mặt cảnh quan, diện mạo mới cho nông thôn, đô thị ở Nam Đàn.

Cấp ủy, chính quyền các cấp luôn nhận thức sâu sắc việc thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu, đô thị văn minh cần phải phát huy sáng tạo, hiệu quả mọi nguồn lực, huy động sự tham gia của các cấp, các ngành và toàn xã hội. Trong đó nguồn lực con người đóng vai trò quan trọng và là chủ thể trong chương trình này không ai khác chính là các tầng lớp Nhân dân ở nông thôn. Vai trò chủ thể của Nhân dân trong xây dựng nông thôn mới thể hiện ở chỗ người dân chính là người tham gia xây dựng chương trình kế hoạch và tổ chức thực hiện. Chính quyền đóng vai trò chỉ đạo, hỗ trợ, thúc đẩy và hướng dẫn.

Để làm cho mọi tầng lớp Nhân dân nhận thức được quyền lợi nghĩa vụ của mình trong phong trào xây dựng NTM kiểu mẫu, đô thị văn minh, cấp ủy chính quyền, MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội trên địa bàn huyện đã đẩy mạnh công tác tuyên truyền bằng nhiều hình thức (Tuyên truyền qua tổ chức hội nghị, hội thảo, lễ phát động; tuyên truyền qua các phương tiện thông tin đại chúng như đài truyền thanh - truyền hình huyện, hệ thống truyền thanh của các xã, xóm; trên trang thông tin điện tử, tuyên truyền trực quan; tuyên truyền qua việc tổ chức các hình thức thi tìm hiểu, sân khấu hóa, sáng tác thơ ca, hò vè...). Qua công tác tuyên truyền, cán bộ, đảng viên và Nhân dân đã nhận thức rõ được mục đích, ý nghĩa, tầm quan trọng của việc xây dựng nông thôn mới và các nội dung cần thực hiện trong quá trình xây dựng, thấy rõ được quyền lợi và trách nhiệm của mình trong việc chung tay xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu, đô thị văn minh. Nhờ sự tích cực tuyên truyền, "mưa dầm thấm lâu", Nhân dân đã hiểu chủ thể xây dựng và chủ thể thụ hưởng đều là Nhân dân, Nhà nước chỉ có một số chính sách hỗ trợ mang tính kích cầu. Từ đó huy động được sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, tạo sự đồng thuận trong Nhân dân, khơi dậy sự hưởng ứng tham gia của toàn cộng đồng, với phương châm: "Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra và dân thụ hưởng". Khi người dân đã hiểu mục đích ý nghĩa, những việc cần làm, vai trò trách nhiệm của mình và đặc biệt là nhận thức rõ xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu, đô thị văn minh là làm cho chính mình và cộng đồng làng xóm mình thụ hưởng, cùng với sự chỉ đạo, hướng dẫn của cấp ủy, chính quyền các cấp, sự tuyên truyền vận động của MTTQ, các tổ chức chính trị - xã hội, đến nay, xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu, đô thị văn minh đã trở thành một phong trào thi đua sâu rộng trên toàn địa bàn huyện. Sau khi được bàn bạc công khai dân chủ, mọi nhà, mọi người đều vui vẻ, tích cực đóng góp công sức, tiền của để xây dựng, tự nguyện hiến đất, đập bờ rào để mở đường; các xóm (khối), các Tổ tự quản tự đề ra các ban xây dựng, giám sát, thực hiện khá bài bản và hiệu quả; từ đó nhiều mô hình, cách làm hay, nhiều điểm sáng trong thực hiện dân chủ ở cơ sở được nhân rộng. Trong năm, toàn huyện đã vận động Nhân dân đóng góp hơn 33,568 tỷ đồng, hiến 25.886 m² đất để xây dựng giao thông nông thôn và các công trình phúc lợi xã hội; tháo dỡ 5.921m tường rào, đóng góp 46.315 ngày công, lắp đặt 9.241 đế cờ, làm mới, chỉnh trang trên 43 km đường điện chiếu sáng trong khu dân cư...điều đáng ghi nhận là mọi sự đóng góp của người dân đều trên tinh thần dân chủ, tự nguyện, không có đơn thư, khiếu kiện.

Bên cạnh đó, các hoạt đông an sinh xã hội, phong trào thi đua yêu nước, các cuộc vận động luôn đạt và vượt chỉ tiêu đề ra. Chương trình Tết vì người nghèo vận động được 7.935 suất quà trị giá trên 4,1 tỷ đồng, đảm bảo 100% hộ nghèo và nhiều đối tượng khác trong toàn huyện có quà, đón tết vui tươi đầm ấm. Vận động các nguồn lực tập trung xây dựng được 79 nhà Đại Đoàn kết với số tiền hơn 4 tỷ đồng; hỗ trợ Nhân dân huyện Kỳ Sơn 200 triệu đồng và Đồn biên phòng của khẩu Quốc tế Nặm Cắn (Kỳ Sơn) 50 triệu đồng để khắc phục hậu quả mưa lũ; Chương trình “Mẹ đỡ đầu” đã có 106 em được 86 cá nhân, cơ quan, đơn vị nhận hỗ trợ; trong đó, năm 2022 có 71 trẻ em mồ côi đặc biệt khó khăn được huyện vận động 01 doanh nghiệp trên địa bàn huyện nhận đỡ đầu đến khi các cháu tròn 18 tuổi, với nguồn hỗ trợ khoảng trên 2,8 tỷ đồng...     Trong quá trình thực hiện, để kịp thời giải quyết các khó khăn vướng mắc, những vấn đề phát sinh từ cơ sở, trong năm 2022, Ban Thường vụ Huyện ủy đã tổ chức 01 cuộc tiếp xúc, đối thoại giữa người đứng đầu cấp ủy, chính quyền huyện với Nhân dân xã Xuân Hòa và 01 cuộc gặp mặt, đối thoại với Bí thư, khối (xóm) trưởng, TBCTMT xóm, khối trên địa bàn huyện Nam Đàn; chỉ đạo 19/19 xã, thị trấn tổ chức đối thoại giữa lãnh đạo cấp ủy, chính quyền xã với Nhân dân các xóm. Qua đối thoại, các khó khăn vướng mắc trong quá trình triển khai thực hiện xây dựng NTM kiểu mẫu, đô thị văn minh và các vấn đề phát sinh được giải quyết kịp thời, giúp ổn định tình hình, hạn chế đơn thư, khiếu nại tố cáo, tạo mối quan hệ gắn bó giữa Nhân dân với Đảng, với chính quyền các cấp. 

Kết quả, phong trào xây dựng nông thôn mới và đô thị văn minh tiếp tục đạt được nhiều thành tựu. Trong năm 2022, huyện đã tổ chức thành công cuộc thi mô hình tiêu biểu trong xây dựng NTM kiểu mẫu và đô thị văn minh cấp xã và cấp huyện, qua cuộc thi đã tạo phong trào thi đua sôi nổi, tạo sức lan tỏa rộng khắp, huy động sự tham gia tích cực của mọi tầng lớp nhân dân và sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị nhằm đẩy nhanh tiến độ thực hiện hoàn thành các nội dung, tiêu chí xây dựng NTM nâng cao, NTM kiểu mẫu và đô thị văn minh. Công tác xây dựng đường mẫu, vườn chuẩn, vườn mẫu NTM được quan tâm thực hiện, có trên 30 km đường mẫu tiếp tục được củng cố và nâng cao trên địa bàn toàn huyện; trong năm có thêm 06 vườn được công nhận vườn chuẩn NTM, 15 vườn được công nhận vườn mẫu; nâng tổng số vườn mẫu, vườn chuẩn toàn huyện lên 31 vườn. Phong trào xây dựng các sản phẩm OCOP được nhiều địa phương triển khai thực hiện có hiệu quả, trong năm phát triển thêm 26 sản phẩm OCOP, đưa tổng số sản phẩm OCOP toàn huyện lên 73 sản phẩm. Phong trào xây dựng đô thị văn minh được Nhân dân và cán bộ Thị trấn Nam Đàn tích cực thực hiện gắn với việc bảo tồn và phát huy giá trị các di sản văn hóa, lịch sử. Đến cuối năm 2022, huyện có thêm 04 xã đạt chuẩn NTM nâng cao, nâng tổng số xã đạt NTM nâng cao là 09/18 xã, chiếm tỷ lệ 50%; có thêm 04 xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu, nâng tổng số xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu lên 5 xã, chiếm tỷ lệ 27,78%. Đối với xây dựng huyện nông thôn mới kiểu mẫu về “Văn hoá gắn với du lịch” có 32/42 nội dung đã đạt theo quy định.

Thực hiện tốt dân chủ ở cơ sở đã tạo được sự đồng thuận trong toàn cộng đồng, phát huy được tinh thần làm chủ của Nhân dân, tập hợp được đông đảo các lực lượng chung tay xây dựng nông thôn mới, tạo nên một sức mạnh tổng hợp làm đổi thay bộ mặt nông thôn, nâng cao hiệu quả lao động sản xuất, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của người dân. Thực tế cho thấy nơi nào thực hiện tốt dân chủ ở cơ sở nơi đó tập hợp và phát huy được sức mạnh của các tổ chức, khơi dậy nội lực của toàn cộng đồng Nhân dân và địa phương đó sẽ cán đích trước. Nơi nào không thực hiện tốt dân chủ cơ sở, nơi đó sẽ nhiều đơn thư, kiện tụng, mâu thuẫn nội bộ, không tạo được sự đồng thuận trong Nhân dân và từ đó khó có thể huy động được nội lực để hoàn thiện các tiêu chí theo quy định, và rõ ràng sẽ là đơn vị rơi lại phía sau trong hành trình xây dựng nông thôn mới nâng cao, NTM kiểu mẫu, đô thị văn minh.

Qua quá trình triển khai thực hiện đã rút ra một số bài học kinh nghiệm như sau:

Một là, cần phải xác định phát huy dân chủ ở cơ sở vừa là động lực vừa là mục tiêu của phát triển các lĩnh vực đời sống xã hội nói chung và xây dựng nông thôn mới nói riêng để tập trung lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện.

Hai là, công tác tuyên truyền, vận động quần chúng là giải pháp quan trọng hàng đầu; làm cho dân hiểu, dân tin, dân hưởng ứng bằng sự tham gia bàn bạc, hiến kế, đóng góp công sức, tiền của và chủ động thực hiện các nhiệm vụ của mình là là yếu tố quyết định sự thành công của phong trào.

Ba là, phải có sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo thường xuyên sâu sát, quyết liệt của cấp ủy, chính quyền. Trong đó người đứng đầu cấp ủy, chính quyền có vai trò rất quan trọng. Nơi nào cấp ủy, chính quyền quan tâm chỉ đạo thường xuyên, quyết liệt thì trong hoàn cảnh còn nhiều khó khăn vẫn tạo ra sự chuyển biến rõ nét.

Bốn là, cần huy động được sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, trong đó phát huy vai trò của MTTQ, các tổ chức chính trị - xã hội trong tuyên truyền, vận động, tập hợp lực lượng, có sự phối hợp chặt chẽ giữa các ban, phòng, ngành, đoàn thể từ huyện đến xã, xóm.

Năm là, trong quá trình tổ chức thực hiện cần có bước đi phù hợp. Trước hết cần lựa chọn những mũi mặt ưu tiên, chọn điểm tập trung chỉ đạo, xây dựng mô hình, sau đó rút kinh nghiệm và triển khai ra diện rộng./.

                                                 Nguyễn Mạnh Khôi 

                              Phó trưởng Ban TT Ban dân vận Tỉnh ủy