Nghệ An là tỉnh có diện tích tự nhiên lớn nhất cả nước với 16.490 km²; có 21 đơn vị hành chính cấp huyện, trong đó có 11 đơn vị hành chính là khu vực miền núi, chiếm 83,36% diện tích; có 480 đơn vị cấp xã, trong đó có 99 xã đặc biệt khó khăn, 27 xã biên giới với đường biên giới dài hơn 468 km. Dân số hơn 3,1 triệu người; lực lượng lao động trên 1,8 triệu người.

Tại thời điểm năm 2010 - trước khi có Cương lĩnh bổ sung, phát triển năm 2011, Đảng bộ và nhân dân Nghệ An đã nỗ lực và đạt được nhiều thành tựu quan trọng trong quá trình thực hiện công cuộc đổi mới và thực hiện Cương lĩnh 1991, nhưng nhìn chung Nghệ An vẫn còn là tỉnh nghèo.

Sau gần 10 năm thực hiện Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ đi lên chủ nghĩa xã hội (Bổ sung, phát triển năm 2011), cùng với việc thực hiện Nghị quyết 26-NQ/TW ngày 30/7/2013 của Bộ Chính trị (khóa XI) về phương hướng, nhiệm vụ phát triển tỉnh Nghệ An đến năm 2020, Nghệ An đã có nhiều thay đổi, kết cấu hạ tầng ngày càng hoàn thiện, từng bước trở thành trung tâm kết nối của vùng Bắc Trung Bộ. So sánh với mục tiêu tổng quát, Nghệ An đã phát triển đúng hướng. Nhiều tiêu chí về tỉnh công nghiệp đạt khá như: tỷ trọng công nghiệp, xây dựng và dịch vụ (79,5%), tỷ lệ đô thị hóa (32%); tỷ lệ lao động qua đào tạo (59%). So với các tỉnh phía Bắc, Nghệ An là 1 trong 15 tỉnh có tốc độ tăng trưởng khá và trong nhóm10 tỉnh có số thu ngân sách cao. Trên từng lĩnh vực thể hiện các kết quả nổi bật:

- Kinh tế phát triển nhanh, bền vững gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng

Tổng sản phẩm trên địa bàn tỉnh (GRDP) giai đoạn 2014 - 2018 tăng bình quân 8,0%. Thu ngân sách tăng đều hàng năm, dự kiến năm 2018 đạt 13.000 tỷ đồng, tăng 1,6 lần so với năm 2013. GRDP bình quân đầu người năm 2018 dự kiến đạt 37,9 triệu đồng, tăng gấp 1,57 lần so với năm 2013. Tỷ trọng công nghiệp, xây dựng và dịch vụ tăng từ 74,97% lên 79,50%; nông, lâm, ngư nghiệp giảm từ 25,03% xuống 20,50% so với năm 2013.

Môi trường đầu tư kinh doanh được cải thiện, thu hút đầu tư trong và ngoài nước đạt nhiều kết quả tích cực. Tỉnh đã tập trung cải cách hành chính, nâng cao đạo đức công vụ, giải quyết kịp thời khó khăn, vướng mắc cho doanh nghiệp và người dân. Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) tăng 25 bậc (năm 2013 xếp thứ 46, năm 2017 xếp thứ 21). Giai đoạn 2014 - 2018 đã thu hút được 669 dự án với tổng số vốn đăng ký 189.000 tỷ đồng (631 dự án đầu tư trong nước với tổng số vốn 177.339 tỷ đồng, 38 dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài với tổng số vốn 530,08 triệu USD); trong đó, một số dự án có quy mô lớn, tạo động lực và tác động mạnh đến chuyển dịch cơ cấu kinh tế của tỉnh. Nhiều doanh nghiệp, tập đoàn kinh tế trong và ngoài nước có uy tín, tiềm lực đã đến khảo sát, đầu tư tại Nghệ An.

Một số sản phẩm chủ lực như thủy sản đông lạnh, sữa, bia, điện, may mặc có sản lượng tăng và khẳng định được vị trí trên thị trường. Kim ngạch xuất khẩu năm 2018 dự kiến đạt 1.010 triệu USD (tăng gần gấp đôi so với năm 2013). Dịch vụ, thương mại, đặc biệt là du lịch phát triển nhanh. Nông nghiệp có bước đột phá theo hướng chuyển đổi mạnh sang sản xuất hàng hóa quy mô tập trung gắn với chế biến và tiêu thụ sản phẩm. Phát triển nhanh vùng trồng cây nguyên liệu và cây có giá trị kinh tế cao.

"Hội nghị kết nối cung cầu nông sản sạch và an toàn lần thứ 2 năm 2018" là cơ hội để các doanh nghiệp sản xuất và đơn vị thu mua gặp gỡ, trao đổi, nhằm tiêu thụ sản phẩm hàng hóa nông nghiệp có chất lượng trên địa bàn Nghệ An

Thành phố Vinh tiếp tục phát triển khá toàn diện. Hạ tầng kỹ thuật được đầu tư nâng cấp, bộ mặt đô thị khang trang, hiện đại hơn. Các lĩnh vực giáo dục và đào tạo, y tế, thông tin và truyền thông, thương mại, du lịch từng bước định hình là trung tâm vùng. Lĩnh vực tài chính, khoa học - công nghệ, công nghệ thông tin, công nghiệp công nghệ cao, văn hóa, thể thao tiếp tục có bước phát triển.

Các khu vực kinh tế trọng điểm phía Bắc và phía Nam của tỉnh phát triển đúng định hướng. Nhiều quy hoạch quan trọng được xây dựng, phê duyệt để phát triển gắn kết với khu vực Nam Thanh Hóa, Bắc Hà Tĩnh. Vùng kinh tế Hoàng Mai - Quỳnh Lưu trở thành một trong ba vùng kinh tế trọng điểm của tỉnh có tốc độ phát triển khá nhanh. Nhiều công trình hạ tầng quan trọng kết nối vùng kinh tế Nam Nghệ An - Bắc Hà Tĩnh được đầu tư. Đã thu hút, triển khai được nhiều dự án lớn như: Khu công nghiệp, đô thị và dịch vụ VSIP, khu công nghiệp Hemaraj và các dự án phát triển công nghiệp, hạ tầng du lịch.

Chương trình xây dựng nông thôn mới đạt nhiều kết quả tích cực. Đến tháng 9/2018 có 181 xã (đạt 42%) và 3 đơn vị cấp huyện hoàn thành mục tiêu xây dựng nông thôn mới. Đặc biệt, tỉnh đã tập trung xây dựng thôn, bản nông thôn mới ở địa bàn miền núi, nơi có điều kiện kinh tế, xã hội khó khăn. Đến nay, có 50 thôn, bản vùng khó khăn đạt chuẩn nông thôn mới theo tiêu chí của tỉnh.

Kinh tế - xã hội miền Tây Nghệ An phát triển khá. Tốc độ tăng trưởng kinh tế giai đoạn 2014 - 2018 đạt 8,4%, cao hơn mức bình quân chung của tỉnh. Hình thành một số vùng sản xuất cây nguyên liệu, chăn nuôi tập trung quy mô lớn gắn với phát triển công nghiệp chế biến và tiêu thụ sản phẩm. Hạ tầng được quan tâm đầu tư phát triển. Văn hóa - xã hội có nhiều tiến bộ. An sinh xã hội, xóa đói giảm nghèo, giải quyết việc làm đạt kết quả khá. Đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân được nâng lên. An ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội ổn định; chủ quyền biên giới quốc gia được giữ vững.

- Công tác quy hoạch được quan tâm, huy động hiệu quả các nguồn lực phát triển hạ tầng đồng bộ

Nghệ An đã hoàn thành toàn diện các cấp độ quy hoạch. Chất lượng quy hoạch được nâng cao, bảo đảm theo đúng quy chuẩn quốc gia. Đến nay đã có 118/144 quy hoạch đô thị được phê duyệt, trong đó có các quy hoạch quan trọng như: Điều chỉnh quy hoạch chung thành phố Vinh đến năm 2030, tầm nhìn 2050; Quy hoạch vùng Nam Thanh Hóa - Bắc Nghệ An, vùng Nam Nghệ An - Bắc Hà Tĩnh.

Hệ thống hạ tầng phát triển nhanh, đồng bộ. Hoàn thành nhiều công trình giao thông quan trọng như: Nâng cấp, mở rộng quốc lộ 1A đoạn qua tỉnh Nghệ An, đường N5, đường Tây Nghệ An, cầu Yên Xuân, 6 cầu vượt đường sắt, nâng cấp Cảng hàng không Vinh (giai đoạn 1), ... Triển khai các dự án thủy lợi trọng điểm như: Hồ chứa nước bản Mồng, cống Nam Đàn giai đoạn 1, hệ thống thủy lợi Bắc Nghệ An. Hoàn thành 17 công trình đầu mối cấp nước sạch đô thị, nâng tổng công suất cấp nước thiết kế toàn tỉnh lên 120.000 m³/ngày đêm. Đầu tư xây dựng mới và cải tạo nâng cấp hệ thống truyền tải, phân phối điện bảo đảm phục vụ sản xuất, đời sống; hoàn thành đưa điện về trung tâm các xã, với 98,8% số hộ dân được dùng điện lưới quốc gia. Hệ thống hạ tầng thông tin đủ khả năng đáp ứng yêu cầu phát triển các lĩnh vực. Hạ tầng thương mại, mạng lưới chợ, trung tâm thương mại, siêu thị ngày càng phát triển. Hệ thống hạ tầng đô thị được cải thiện rõ nét, đặc biệt là các đô thị Vinh, Cửa Lò, Hoàng Mai, Thái Hòa.

- Thực hiện tốt việc huy động các nguồn lực phát triển giáo dục - đào tạo, khoa học - công nghệ, y tế, văn hóa, thể thao, bảo đảm an sinh xã hội

Giáo dục và đào tạo tiếp tục đổi mới, phát triển, nhiều tiêu chí đạt kết quả cao. Xây dựng thêm 228 trường đạt chuẩn quốc gia, nâng tổng số trường đạt chuẩn lên 1.043 trường, đạt tỷ lệ 68,66% (năm 2013 là 52,95%). Phổ cập giáo dục đạt yêu cầu, chất lượng giáo dục phổ thông được khẳng định, số học sinh thi đại học đạt điểm cao, học sinh giỏi quốc gia, quốc tế nhiều năm xếp trong tốp đầu cả nước. Trong 5 năm 2014 - 2018 có 428 học sinh đạt giải học sinh giỏi quốc gia; có 02 huy chương vàng, 01 huy chương bạc, 01 huy chương đồng và 01 bằng khen các kỳ thi Olympic Châu Á; 02 huy chương vàng, 04 huy chương bạc và 01 giải nhất viết luận tại các kỳ thi Olympic quốc tế. Hệ thống đào tạo nghề nghiệp tiếp tục phát triển;chất lượng đào tạo được nâng lên, đáp ứng tốt hơn yêu cầu của thị trường lao động. Tỷ lệ lao động qua đào tạo tăng từ 48% năm 2013 lên 59% năm 2017.

Hoạt động nghiên cứu, ứng dụng khoa học và công nghệ được chú trọng, đóng góp tích cực vào quá trình phát triển. Các cơ sở nghiên cứu ứng dụng khoa học và công nghệ được quan tâm đầu tư về cơ sở vật chất, trang thiết bị. Đóng góp của năng suất các nhân tố tổng hợp (TFP) vào tăng trưởng kinh tế của tỉnh năm 2017 đạt 30%.

Mạng lưới khám chữa bệnh được củng cố, mở rộng và phát triển. Bệnh viện đa khoa tỉnh, các bệnh viện khu vực được xây dựng mới khang trang, hiện đại. Đã thành lập một số bệnh viện chuyên khoa tuyến tỉnh (ung bướu, sản - nhi, mắt, chấn thương - chỉnh hình) có khả năng tiếp nhận, chuyển giao các kỹ thuật cao, kỹ thuật chuyên sâu trong khám chữa bệnh. Y tế ngoài công lập phát triển khá mạnh, đến nay có 14 bệnh viện tư nhân với 1.686 giường bệnh, đứng tốp đầu cả nước về xã hội hoá đầu tư trong lĩnh vực y tế. Tỷ lệ xã hoàn thành bộ tiêu chí quốc gia về y tế đạt 82%, dự kiến cuối năm 2018 đạt 90% (mục tiêu đến năm 2020 đạt 80%). Chất lượng khám chữa bệnh, chăm sóc sức khỏe nhân dân được nâng lên.

Các di tích lịch sử - văn hóa trọng điểm như: Di tích quốc gia đặc biệt Khu lưu niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh, Khu lưu niệm cố Tổng Bí thư Lê Hồng Phong,... được ưu tiên nguồn vốn đầu tư. Nhiều công trình, di tích lịch sử, văn hóa tiêu biểu được tu bổ, tôn tạo bằng nguồn vốn xã hội hóa. Dân ca ví, giặm Nghệ Tĩnh được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Việc xây dựng thiết chế văn hóa, thông tin, thể thao cơ sở đạt nhiều kết quả tích cực.

Công tác giải quyết việc làm đạt kết quả tích cực. Bình quân mỗi năm giải quyết việc làm cho hơn 37.000 người, trong đó 1/3 đi làm việc có thời hạn ở nước ngoài. Nguồn thu nhập do xuất khẩu lao động chuyển về hàng năm đạt 255 triệu USD. Cơ cấu lao động chuyển dịch mạnh theo hướng giảm tỷ lệ lao động nông, lâm, ngư nghiệp, tăng tỷ lệ lao động dịch vụ và công nghiệp, xây dựng. Tỷ lệ giảm nghèo bình quân hàng năm đạt mục tiêu đề ra; đến cuối năm 2017, tỷ lệ hộ nghèo giảm còn 7,54%. Chính sách đối với người có công và các chính sách an sinh xã hội được bảo đảm.

- Công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị được chú trọng, đạt nhiều kết quả tích cực

Cấp ủy các cấp thường xuyên chú trọng đổi mới công tác chính trị tư tưởng, nâng cao trình độ, bản lĩnh chính trị cho đội ngũ cán bộ, đảng viên, tạo sự thống nhất cao trong Đảng, đoàn kết trong nội bộ, sự đồng thuận trong nhân dân. Công tác phát triển đảng viên, xây dựng chi bộ ở những khu vực khó khăn, vùng giáo, vùng dân tộc thiểu số đạt kết quả tích cực. Công tác kiểm tra, giám sát được chú trọng, góp phần nâng cao hiệu quả lãnh đạo, giữ vững kỷ cương, kỷ luật của Đảng. Công tác dân vận có nhiều đổi mới theo hướng sâu sát, cụ thể; xây dựng được nhiều mô hình, điển hình "dân vận khéo" trên các lĩnh vực. Vận động nhân dân tham gia giải quyết hiệu quả nhiều vụ việc phức tạp, nhất là ở vùng đặc thù.

Hoạt động của hội đồng nhân dân, ủy ban nhân dân các cấp chuyển biến tích cực, nâng cao hiệu lực, hiệu quả. Công tác cải cách hành chính có nhiều tiến bộ, toàn tỉnh có 23/25 sở, ngành; 21/21 huyện, thành, thị và 457/480 đơn vị cấp xã đã thực hiện cơ chế một cửa, một cửa liên thông. Kỷ luật, kỷ cương hành chính trong các cơ quan, đơn vị được tăng cường.

Vai trò của Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể chính trị - xã hội ngày càng được mở rộng. Chất lượng hoạt động của hệ thống tổ chức cơ sở, tỷ lệ tập hợp đoàn viên, hội viên được nâng lên; thực hiện tốt chức năng giám sát, phản biện xã hội, đóng góp tích cực vào việc thực hiện nhiệm vụ chính trị của tỉnh.

Trên cơ sở Cương lĩnh 2011 và tình hình thực tiễn, trong thời gian tới, tiếp tục xây dựng Đảng bộ thực sự vững mạnh. Nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức Đảng; tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước. Không ngừng đổi mới, năng động, sáng tạo, giữ vững ổn định chính trị - xã hội; nâng cao chất lượng tăng trưởng. Giữ vững khối đoàn kết, thống nhất, phát huy nội lực, thu hút và sử dụng hiệu quả mọi nguồn lực. Phấn đấu hoàn thành mục tiêu, nhiệm vụ phát triển tỉnh Nghệ An đến năm 2020 theo Nghị quyết 26 của Bộ Chính trị, gắn với thực hiện thành công Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVIII, đưa Nghệ An phát triển nhanh, bền vững, xứng đáng đóng vai trò là trung tâm động lực hội nhập và phát triển của vùng Bắc Trung Bộ.