Quốc hội thảo luận trực tuyến về việc phê chuẩn 2 Hiệp định EVFTA và EVIPA (Ảnh: TTXVN)

Tiếp tục Chương trình kỳ họp thứ 9, Quốc hội Khóa XIV, chiều ngày 20/5, Quốc hội thảo luận trực tuyến về việc phê chuẩn Hiệp định Thương mại tự do giữa Cộng hòa XHCN Việt Nam và Liên minh Châu Âu (EVFTA) và Hiệp định Bảo hộ đầu tư giữa một bên là Cộng hòa XHCN Việt Nam, một bên là Liên minh Châu Âu và các nước thành viên Liên minh Châu Âu (EVIPA).

Hiệp định EVFTA, EVIPA nâng cao vị thế Việt Nam trên trường quốc tế

Theo Tờ trình của Chủ tịch nước về việc đề nghị Quốc hội phê chuẩn Hiệp định Thương mại tự do giữa Cộng hòa XHCN Việt Nam và Liên minh châu Âu (EVFTA) và Hiệp định Bảo hộ đầu tư giữa một bên là Cộng hòa XHCN Việt Nam, một bên là Liên minh châu Âu và các nước thành viên Liên minh châu Âu (EVIPA) do Phó Chủ tịch nước Đặng Thị Ngọc Thịnh trình bày: Hiệp định EVFTA sẽ có hiệu lực vào ngày đầu tiên của tháng thứ hai sau tháng mà các Bên đã thông báo cho nhau về việc hoàn thành các thủ tục pháp lý tương ứng để Hiệp định này có hiệu lực.

Các bên cũng có thể thỏa thuận với nhau để lựa chọn một ngày khác để đưa Hiệp định vào thực thi. Theo thủ tục nội bộ của EU, EVFTA cần được Nghị viện châu Âu phê chuẩn và sau đó được Hội đồng châu Âu phê duyệt để có hiệu lực. Hiện nay, Hiệp định đã được Nghị viện châu Âu phê chuẩn và Hội đồng châu Âu phê duyệt. 

Tuy nhiên, Hiệp định có một số nội dung trái với luật của Quốc hội, căn cứ khoản 14, Điều 70 Hiến pháp năm 2013 và điểm d, khoản 1, Điều 29 Luật Điều ước quốc tế năm 2016, Quốc hội là cơ quan có thẩm quyền quyết định phê chuẩn EVFTA. Chính phủ đề xuất trình Quốc hội xem xét phê chuẩn EVFTA tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XIV. 

Trên cơ sở phê chuẩn của hai bên, Việt Nam và EU sẽ thống nhất về thời điểm Hiệp định chính thức có hiệu lực với cả hai bên. Do đó, kiến nghị Quốc hội giao Chính phủ thống nhất với phía EU thời điểm đưa EVFTA vào thực thi vào thời điểm sớm nhất, phù hợp với quy định của Hiệp định cũng như quy định pháp luật của mỗi bên.

Hiệp định EVIPA, tách ra từ Hiệp định Thương mại tự do giữa Việt Nam và Liên minh Châu Âu (EVFTA), đã được Hội đồng Châu Âu thông qua ngày 25/6/2019 và được đại diện các Bên ký ngày 30/6/2019 tại Hà Nội. Theo Điều 4.13 quy định Hiệp định EVIPA sẽ chính thức có hiệu lực vào ngày đầu tiên của tháng thứ hai sau ngày các Bên thông báo cho nhau về việc hoàn thành thủ tục pháp lý nội bộ của mình.

Hiệp định EVIPA thuộc thẩm quyền phê chuẩn của Nghị viện châu Âu và Nghị viện các nước Thành viên. Hiện nay, Nghị viện châu Âu đã phê chuẩn Hiệp định. Phân tích toàn diện cơ sở pháp lý, cũng như quan hệ chính trị, đối ngoại, Chính phủ đề xuất Quốc hội phê chuẩn Hiệp định EVIPA tại Kỳ họp thứ 9 mà không nhất thiết phải chờ toàn bộ các thành viên EU hoàn tất quá trình phê chuẩn Hiệp định.

Bộ trưởng Bộ Công thương Trần Tuấn Anh, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng đã trình bày Báo cáo thuyết minh về các hiệp định này.

Theo Bộ trưởng Bộ Công thương Trần Tuấn Anh, thương mại hai chiều và đầu tư từ EU vào Việt Nam sau khi EVFTA có hiệu lực được dự báo sẽ tăng trưởng ở mức khá, đóng góp tích cực vào tăng trưởng kinh tế, giải quyết công việc làm cho người lao động. Riêng thu ngân sách nhà nước có thể sẽ được cải thiện và tăng trong trung hạn và dài hạn. Bên cạnh các tác động chung tới các khía cạnh khác nhau của nền kinh tế, Hiệp định có các tác động khác nhau đối với các ngành do mức độ mở cửa, lợi thế cạnh tranh, năng lực của từng ngành là khác nhau. Ngoài ra, tác động gián tiếp thông qua sức ép cải cách thể chế cũng sẽ mang lại những ảnh hưởng tích cực tới nền kinh tế.

Về EVIPA, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết, nghĩa vụ về bảo hộ đầu tư của mỗi bên được quy định trong Hiệp định gồm 6 điểm căn bản. Đó là mỗi bên cam kết đối xử với nhà đầu tư của Bên kia không kém thuận lợi hơn nhà đầu tư của nước mình (đối xử quốc gia); không kém thuận lợi hơn nhà đầu tư của bất kỳ nước thứ ba nào khác (đối xử tối huệ quốc), trừ một số trường hợp được nêu rõ trong hiệp định.

Đáng lưu ý, các bên cam kết không trực tiếp hoặc gián tiếp quốc hữu hóa, tước quyền sở hữu của nhà đầu tư, trừ trường hợp vì mục đích công, phù hợp với thủ tục luật định, trên cơ sở không phân biệt đối xử và bồi thường thỏa đáng, đầy đủ cho nhà đầu tư. Mỗi bên cũng cam kết cho phép nhà đầu tư tự do chuyển vốn và lợi nhuận ra nước ngoài (gồm vốn góp ban đầu, lợi nhuận và thu nhập từ vốn khác, tiền bản quyền, phí hỗ trợ kỹ thuật, các khoản tiền theo hợp đồng, tiền công và thu nhập khác của người lao động nước ngoài, các khoản tiền bồi thường thiệt hại)… Cơ chế giải quyết tranh chấp trong quá trình thực thi Hiệp định, tổ chức thực thi Hiệp định; các biện pháp ngoại lệ mà mỗi Bên có thể áp dụng mà không bị coi là vi phạm Hiệp định… cũng đã được quy định rõ trong Hiệp định này với 13 phụ lục kèm theo.

Như vậy, Hiệp định đã quy định một số nguyên tắc nhằm bảo đảm để Việt Nam phát triển quan hệ với EU trên tinh thần tôn trọng độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ và đoàn kết dân tộc; đồng thời khẳng định quyền của Việt Nam trong việc ban hành chính sách trên lãnh thổ của mình.

Về đối ngoại, việc thực thi Hiệp định này sẽ góp phần tăng cường sự gắn kết về kinh tế, thương mại, đầu tư giữa Việt Nam và EU. Cùng với Hiệp định EVFTA, EVIPA sẽ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế của Việt Nam. So với trường hợp không tham gia các Hiệp định này, GDP của Việt Nam tăng thêm lần lượt trong ngắn hạn, trung hạn (giai đoạn 2022-2024) và dài hạn (giai đoạn 2025-2030) từ 0,28% đến 0,63%/năm; 1,24% đến 2,02%/năm và từ 3,53% đến 4,37%/năm. Về việc làm, mức tăng tương ứng lần lượt là 26.000 đến 66.000; 56.000 đến 81.000 và từ 34.000 đến 43.000.

Đặc biệt, trong khi dịch COVID-19 có tác động làm đứt gãy các chuỗi cung ứng toàn cầu thì Hiệp định EVFTA và Hiệp định EVIPA càng có tác động tích cực, bởi đây là thời điểm quan trọng để chúng ta thiết lập các chuỗi cung ứng, chuỗi giá trị mới với EU, bù đắp những thiệt hại do việc đứt gãy các chuỗi cung ứng, chuỗi giá trị khác. EVIPA cũng sẽ góp phần tăng tính hấp dẫn của môi trường đầu tư Việt Nam, tạo điều kiện thuận lợi để thu hút dòng vốn đầu tư đang chuyển hướng, đồng thời hạn chế việc suy giảm nguồn vốn FDI theo xu hướng chung của thế giới...

Hoàn thiện văn bản pháp luật khi Hiệp định có hiệu lực

Cho ý kiến về việc phê chuẩn 2 Hiệp định trên, các đại biểu đánh giá cao Đoàn đàm phán Chính phủ về kinh tế và thương mại quốc tế trong quá trình đàm phán đi đến ký kết hai Hiệp định EVFTA và EVIPA.

Đại biểu (ĐB) Nguyễn Thanh Xuân (Cần Thơ) cho rằng, việc phê chuẩn EVFTA là cần thiết, phù hợp, đúng thời điểm, góp phần quan trọng trong tạo đà cho phục hồi kinh tế sau đại dịch COVID-19; khẳng định sự cam kết mạnh mẽ của Việt Nam trong hội nhập quốc tế và Hiệp định này thực sự là “con đường cao tốc hướng Tây” và được kỳ vọng sẽ mang lại những lợi ích hết sức thiết thực.

Đồng quan điểm nêu trên, đại biểu Nguyễn Thị Mai Phương (Gia Lai) đề nghị, các cơ quan hữu quan tiếp tục rà soát hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ hoặc ban hành mới các văn bản quy phạm pháp luật để bảo đảm thực thi các cam kết trong Hiệp định theo đúng lộ trình và chủ động tận dụng, phát huy tối đa các lợi ích mà Hiệp định mang lại.

ĐB Trần Hoàng Ngân (TP. Hồ Chí Minh) cho rằng, việc Quốc hội phê chuẩn EVFTA và EVIPA sẽ đem lại cho Việt Nam nhiều lợi ích như: các dòng thuế về 0% sẽ tạo cơ hội cho hàng hoá Việt Nam vào châu Âu nhiều hơn; người Việt Nam, doanh nghiệp Việt Nam được tiếp cận hàng hoá châu Âu với giá cả phải chăng, chất lượng tốt… Đồng thời, việc ký kết sớm cũng sẽ thu hút được dòng đầu tư nước ngoài có chất lượng từ châu Âu. Trên cơ sở đó, ĐB đề xuất, sau khi Hiệp định được phê chuẩn cần lưu ý về việc yêu cầu hoàn thiện văn bản pháp luật với một lộ trình cụ thể.

Đồng tình quan điểm trên, ĐB Trương Trọng Nghĩa (TP. Hồ Chí Minh) cho hay: Khi các Hiệp định này được phê chuẩn và có hiệu lực, chúng ta cần chuẩn bị kỹ càng, phải rút được kinh nghiệm từ hội nhập 20 năm qua để chuyển mạnh sang kinh tế số; đối phó hiệu quả với các thách thức an ninh phi truyền thống.

Trong khi đó, ĐB Hoàng Văn Cường (Hà Nội) nhận xét, kế hoạch của Chính phủ nhằm triển khai thực thi các hiệp định “mới chỉ tạo ra sân chơi hấp dẫn cho người chơi đủ năng lực”, mà còn chưa có kế hoạch để bồi bổ thêm năng lực cho các doanh nghiệp Việt Nam đủ điều kiện tham gia vào sân chơi. Bởi vậy, cần đánh giá và xem xét phải làm gì để đạt được tiêu chuẩn của EU khi các Hiệp định có hiệu lực.

Cùng với Hiệp định EVFTA, một số ý kiến cho rằng cần bổ sung đánh giá tác động của Hiệp định EVIPA đối với Việt Nam trong bối cảnh dịch COVID-19 ảnh hưởng đến nhiều quốc gia, thay đổi chuỗi cung ứng toàn cầu; đánh giá tác động tiêu cực nhằm tạo sự thống nhất nhận thức đối với doanh nghiệp, người dân để chủ động thích nghi trong mọi tình huống, nhất là áp lực cạnh tranh đối với các doanh nghiệp Việt Nam…/.

Nguồn: dangcongsan.vn