Trong mỗi giai đoạn lịch sử, với chức năng, vai trò tập hợp, đoàn kết các giai cấp, tầng lớp, dân tộc, tôn giáo và các thành phần trong xã hội, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã hiệu triệu, quy tụ, tập hợp nhân dân thành khối đại đoàn kết toàn dân tộc vững chắc, chung sức, chung lòng quyết tâm thực hiện các nhiệm vụ chính trị vẻ vang của Đảng, Nhà nước, góp phần quan trọng vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam luôn là cơ sở chính trị của chính quyền Nhân dân, nơi thể hiện ý chí, nguyện vọng của đồng bào cả trong và ngoài nước. Với nguyên tắc hiệp thương dân chủ, được coi là “chìa khóa vạn năng”, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã tập hợp, đoàn kết cả dân tộc “một lòng, một dạ” theo Đảng làm nên những thắng lợi vẻ vang, viết lên những trang sử hào hùng của cả dân tộc. Có thể khẳng định rằng: Trải qua 89 năm xây dựng và phát triển, dưới sự lãnh đạo của Đảng, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam luôn phát huy vai trò của mình trong việc củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc, qua đó làm tròn sứ mệnh lịch sử của mình trong thực hiện yêu cầu, nhiệm vụ cách mạng của Đảng, vì hạnh phúc của Nhân dân.

Quá trình lãnh đạo xây dựng Ðảng, kháng chiến và xây dựng đất nước, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: Trong bầu trời không có gì quý bằng Nhân dân; không có sức mạnh nào vô địch như sức mạnh đoàn kết của Nhân dân. Muốn cách mạng thành công thì Ðảng phải vững mạnh, phải dựa vào dân, tổ chức vận động Nhân dân tham gia và lãnh đạo Nhân dân thực hiện những nguyện vọng, lợi ích thiết thực cho Nhân dân. Nước phải lấy dân làm gốc. Gốc có vững cây mới bền, xây lầu thắng lợi trên nền Nhân dân.

​Năm 1941, khi về nước trực tiếp chỉ đạo phong trào cách mạng, Bác Hồ đã chủ trì Hội nghị Trung ương 8, đưa nhiệm vụ giải phóng dân tộc lên hàng đầu, thành lập Mặt  trận Việt Minh để tập hợp mọi tầng lớp nhân dân thành một khối thống nhất. Người còn viết thư Kính cáo đồng bào kêu gọi toàn dân đoàn kết dưới lá cờ Việt Minh đấu tranh đánh Pháp, đuổi Nhật, giành lại độc lập cho dân tộc, tự do cho nhân dân. Đặc biệt, ngày 15-10-1949, khi cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp bước vào giai đoạn gay go, quyết liệt nhất, Chủ tịch Hồ Chí Minh viết bài báo “Dân vận” gửi cán bộ đảng viên cả nước. Tác phẩm chỉ với dung lượng 573 từ, được thể hiện bằng ngôn ngữ giản dị, gần gũi với quần chúng, văn phong súc tích, dễ nhớ, dễ thuộc và dễ làm theo, nhưng đã đề cập được tất cả những vấn đề rất căn bản, cấp thiết của công tác Dân vận.

Mở đầu tác phẩm, Hồ Chủ tịch đã viết rất ngắn gọn “Nước ta là nước dân chủ”, đã tóm tắt nêu lên bản chất của Nhà nước Việt Nam mới là: Nhà nước của dân; bao nhiêu lợi ích đều vì dân; bao nhiêu quyền hạn đều của dân; công việc đổi mới và sự nghiệp kháng chiến, kiến quốc là trách nhiệm và công việc của dân; chính quyền, đoàn thể từ Trung ương đến xã đều do dân cử ra, tổ chức nên; tất cả quyền hành và lực lượng đều ở nơi dân. Đây chính là cơ sở, tiền đề có tính chất quyết định trong công tác Dân vận. Chính từ quan điểm này, mà từ khi Nhà nước Việt Nam ra đời, mọi vấn đề quan trọng của quốc gia từ Trung ương đến địa phương của Nhà nước ta đều đặt Nhân dân lên hàng đầu.

Không chỉ thế, đến bản Di chúc để lại cho Dân tộc, Bác cũng đã 17 lần nhắc đến Nhân dân. Ngày 21/7, Người đã viết và gửi bức thư cuối cùng cho Ban Chấp hành Đảng bộ Nghệ An với 19 lần có từ Nhân dân. Đây được xem là di chúc Người dành riêng cho quê hương trước lúc đi xa, “Sắp tới phải làm gì?”: Trong 4 việc lớn Bác căn dặn, thì có 2 việc là vì Nhân dân, đó là (1) Tích cực thực hiện dân chủ với Nhân dân hơn nữa; (2) Hết sức chăm lo đời sống Nhân dân ….Và đây cũng chính là nhiệm vụ lớn lao của những người làm công tác Mặt trận.

Trong tác phẩm Người cũng đã đặt ra vấn đề “Dân vận là gì ?”. Theo Người “Dân vận là vận động tất cả lực lượng của mỗi một người dân, không để sót một người dân nào, góp thành lực lượng toàn dân, để thực hành những công việc nên làm, những công việc Chính phủ và đoàn thể đã giao cho”. Người đã chỉ ra 4 bước quan trọng, nhất thiết phải làm trong công tác Dân vận, đó là: (1). Phải tìm mọi cách giải thích cho mỗi một người dân hiểu rõ ràng: Việc đó là lợi ích cho họ và nhiệm vụ của họ, họ phải hăng hái làm cho kỳ được. (2). Bất cứ việc gì đều phải bàn bạc với dân, hỏi ý kiến và kinh nghiệm của dân, cùng với dân đặt kế hoạch cho thiết thực với hoàn cảnh địa phương, rồi động viên và tổ chức toàn dân ra thi hành. (3). Trong lúc thi hành phải theo dõi, giúp đỡ, đôn đốc, khuyến khích dân. (4). Khi thi hành xong phải cùng với dân kiểm thảo lại công việc, rút kinh nghiệm, phê bình, khen thưởng.

Công tác Dân vận là trách nhiệm của tất cả các tổ chức trong hệ thống chính trị, của mọi cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức, đoàn viên, hội viên các đoàn thể nhân dân, cán bộ, chiến sĩ lực lượng vũ trang và phải “cùng nhau bàn tính kỹ càng, cùng nhau chia công rõ rệt, rồi cùng nhau đi giải thích cho dân hiểu, cổ động dân, giúp dân đặt kế hoạch, tổ chức nhân công, sắp xếp việc làm, khuyến khích, đôn đốc, theo dõi, giúp đỡ dân giải quyết những điều khó khăn...”

Để công tác dân vận thực sự đem lại hiệu quả, phục vụ sự nghiệp cách mạng, Người đã chỉ rõ những người phụ trách dân vận phải “óc nghĩ, mắt trông, tai nghe, chân đi, miệng nói, tay làm. Chứ không phải chỉ nói xuông, chỉ ngồi viết mệnh lệnh”. Họ phải thật thà nhúng tay vào việc và rõ ràng khi người cán bộ, đảng viên làm được như thế thì qua đó nắm được ý nguyện chính đáng của nhân dân để phản ánh với cơ quan, đoàn thể, tổ chức Đảng, từ đó xây dựng thành chủ trương, đường lối để lãnh đạo quần chúng, lãnh đạo Nhân dân.

Người kết luận: “Lực lượng của dân rất to. Việc dân vận rất quan trọng. Dân vận kém thì việc gì cũng kém. Dân vận khéo thì việc gì cũng thành công”. Do đó, chúng ta có thể thấy rằng để có được thành công lớn thì phải có sự đoàn kết một lòng, muốn có sự đoàn kết một lòng trong Nhân dân thì phải có công tác dân vận tốt. Nếu như tập hợp được sức mạnh của nhân dân thì việc gì cũng thành công.

70 năm qua thực hiện bài Dân vận của Bác Hồ, hệ thống dân vận, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Nghệ An luôn vận dụng một cách sáng tạo quan điểm Dân vận của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong xây dựng, phát huy sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tộc phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụ và tình hình của một tỉnh có diện tích lớn nhất nước, dân số đông, nhiều đồng bào dân tộc thiểu số và tôn giáo. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp trong tỉnh đoàn kết, tập hợp lực lượng không chỉ bằng việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của các tầng lớp nhân dân, bảo đảm mỗi người dân đều được thụ hưởng những thành quả của cách mạng, mọi lợi ích đều thuộc về Nhân dân, hay qua công tác tuyên truyền, phát triển tổ chức, mà còn thông qua nhiều phong trào thi đua yêu nước sâu rộng, nhiều cuộc vận động thiết thực, có sức lôi cuốn đông đảo các tầng lớp nhân dân, hướng vào thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ chính trị và chăm lo cải thiện đời sống Nhân dân. Mối quan hệ giữa Nhân dân với Đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và đoàn thể ngày càng gắn bó, tin cậy; đời sống vật chất và tinh ttần của các tầng lớp Nhân dân không ngừng được cải thiện; năng lực cạnh tranh cấp tỉnh không ngừng được nâng cao. Nổi bật là các cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”, cuộc vận động “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam”, vận động quỹ “Vì người nghèo”. Trong nhiệm kỳ: “Quỹ vì người nghèo” các cấp đã vận động đạt 210,9 tỷ đồng; hỗ trợ xây dựng và sửa chữa 4.411 nhà “Đại đoàn kết”, giúp 10.809 hộ nghèo phát triển kinh tế, hỗ trợ 9.447 người nghèo khám chữa bệnh, 54.819 học sinh nghèo học tập…Chương trình “Tết vì người” qua 5 năm đạt 282,83 tỷ đồng, hàng năm tặng quà 70-80% hộ nghèo, riêng năm 2019 có 100% hộ nghèo, 60% hộ cận nghèo trên địa bàn tỉnh được tặng quà.

Mặt trận đã tích cực vận động nhân dân tham gia xây dựng và thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở, phát huy quyền làm chủ trực tiếp trong các công việc ở địa phương, ngày càng có nhiều tiếng nói phản biện sâu sắc, xác đáng để góp phần xây dựng và hoàn thiện đường lối, chủ trương của Đảng và chính sách pháp luật của Nhà nước; nhất là, từ năm 2017, Ủy ban MTTQ tỉnh đã trực tiếp hướng dẫn MTTQ ở cơ sở phối hợp tổ chức hội nghị đối thoại giữa Chủ tịch HĐND và Chủ tịch UBND cấp xã với Nhân dân, mỗi năm 2 lần. Hội nghị đối thoại được diễn ra hết sức dân chủ, cởi mở, nhân dân đã thẳng thắng trao đổi nhiều vấn đề thuộc thẩm quyền, trách nhiệm của chính quyền cấp xã, tập trung chủ yếu là các vấn đề liên quan đến thực hiện các chế độ chính sách, công tác quản lý đất đai; tác phong, lề lối làm việc và những thiếu sót trong công tác quản lý, điều hành của bộ máy chính quyền cơ sở…; qua đó góp phần tháo gỡ những vướng mắc, khó khăn, giải tỏa bức xúc trong nhân dân, góp phần phát triển kinh tế - xã hội, giữ gìn ổn định tình hình cơ sở, góp phần giảm nhanh tỷ lệ hộ nghèo của tỉnh từ 13% năm 2014 (theo chuẩn cũ) xuống còn 5,54% cuối năm 2018.

Thực hiện lời dạy của Bác “Dân vận là vận động tất cả lực lượng của mỗi một người dân, không để sót một người dân nào, góp thành lực lượng toàn dân”, bên cạnh tập hợp các giai cấp, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam luôn thực hiện chủ trương phát huy sự bình đẳng giữa các dân tộc, các tôn giáo trên địa bàn tỉnh. Bảo đảm các dân tộc, tôn giáo bình đẳng, tôn trọng, đoàn kết, giải quyết hài hòa quan hệ giữa các dân tộc, tôn giáo, giúp nhau cùng phát triển. Tăng cường giám sát việc thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước liên quan đến dân tộc, tôn giáo. Chủ động phòng ngừa, kiên quyết đấu tranh với các hành vi lợi dụng vấn đề dân tộc, tôn giáo để chia rẽ, phá hoại khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Tổ chức các hoạt động gặp mặt, tiếp xúc, đối thoại các chức sắc, chức việc tôn giáo, các già làng, người uy tín trong đồng bào các dân tộc thiểu số để tuyên truyền các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước về công tác dân tộc, công tác tôn giáo, góp phần xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc vững mạnh. Từ 2015-2018, Mặt trận các cấp tỉnh đã chủ trì và phối hợp tổ chức giám sát và phản biện xã hội 571 cuộc liên quan đến dân tộc và công tác dân tộc.

Ủy ban MTTQ các cấp đã tổ chức 4.185 cuộc thăm hỏi, tiếp xúc với 65.893 lượt đồng bào dân tộc tham gia. Tổ chức 347 hội nghị biểu dương người uy tín trong đồng bào các dân tộc thiểu số với 4.586 người được biểu dương. Tổ chức 3.794 cuộc thăm hỏi, tiếp xúc các chúc sắc, nhà tu hành, tín đồ tôn giáo tiêu biểu.

Có thể khẳng định, với việc vận dụng quan điểm dân vận của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã có những đóng góp rất to lớn và quan trọng trong việc xây dựng và củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc trong những năm qua. Tuy nhiên, cũng cần thẳng thắn thừa nhận rằng, công tác dân vận của Mặt trận cũng còn những hạn chế, bất cập, trong đó phải kể đến phương thức vận động, tập hợp xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân vẫn chưa theo kịp yêu cầu mới.

Để xứng đáng là ngôi nhà chung của các tầng lớp xã hội, là “cầu nối” vững chắc giữa Đảng, Nhà nước với Nhân dân; đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của Nhân dân, trong thời gian tới, Mặt trận cần tiếp tục quan tâm khắc phục những tồn tại, hạn chế và vận dụng sáng tạo quan điểm dân vận của Bác Hồ, đề ra những nhiệm vụ, giải pháp sát với thực tiễn, có trọng tâm, trọng điểm, cụ thể như sau:

Một là, quán triệt sâu sắc quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh về dân vận và phương pháp “Dân vận khéo” một cách nghiêm túc, bài bản, cụ thể và phù hợp với thực tiễn của cơ quan, hệ thống Mặt trận, gắn với chương trình học tập, bồi dưỡng của cán bộ, đảng viên; tập huấn nghiệp vụ; sinh hoạt, nói chuyện chuyên đề. Đồng thời gắn với quán triệt, thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng về công tác dân vận, về tập hợp, phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc; chú trọng xây dựng và nhân rộng các điển hình “Dân vận khéo”.

Hai là, tiếp tục tăng cường và phát huy sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân, tập hợp rộng rãi mọi tầng lớp nhân dân, đảm bảo sự thống nhất cao về tư tưởng và hành động, chấp hành tốt các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, phấn đấu thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ chính trị của tỉnh trong những năm tiếp theo. Phải tiếp tục là hình ảnh sinh động của khối đại đoàn kết toàn dân, Mặt trận cần động viên, phát huy tốt hơn nữa vai trò tiên phong của giai cấp công nhân, nông dân, đội ngũ trí thức và giới doanh nhân; đồng thời nêu cao vai trò của các cá nhân tiêu biểu trong các giới, trong đồng bào các dân tộc, các tôn giáo, kiều bào ta ở nước ngoài; phát huy điểm tương đồng, xóa bỏ mặc cảm định kiến, phân biệt đối xử, xây dựng tinh thần cởi mở tin cậy lẫn nhau, phải bảo đảm công bằng và bình đẵng xã hội, chăm lo lợi ích thiết thực, chính đáng của Nhân dân, thực hiện dân chủ gắn với kỷ cương, chống quan liêu tham nhũng, lãng phí, đẩy mạnh việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh trong cán bộ, đảng viên và mọi tầng lớp nhân dân… Những biểu hiện làm việc quan liêu, hách dịch, cửa quyền, mệnh lệnh xa thực tết của cán bộ, đảng viên sẽ làm xói mòn lòng tin của dân, sẽ không tập hợp được sức mạnh to lớn của Nhân dân.

Ba là, tiếp tục động viên các tầng lớp nhân dân tích cực lao động sáng tạo, thực hiện tốt các phong trào thi đua yêu nước, các chương trình phối hợp thống nhất hành động góp phần thực hiện thắng lợi các mục tiêu kinh tế - xã hội, quốc phòng an ninh, xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền trên địa bàn, góp phần vào thực hiện thắng lợi các nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng toàn quốc, Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh và đại hội đảng bộ các cấp; chăm lo xây dựng đời sống vật chất, tinh thần cho đồng bào nghèo, đặc biệt là đồng bào vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn.

Bốn là, MTTQ và các tổ chức thành viên các cấp cần nâng cao công tác giám sát và phản biện xã hội; đồng thời phải chăm lo xây dựng đội ngũ cán bộ Mặt trận có đủ điều kiện về phẩm chất, năng lực, kinh nghiệm vận động quần chúng và kinh nghiệm thực tiễn, tăng cường mở rộng đội ngũ cộng tác viên, nâng cao chất lượng hoạt động của các Hội đồng, Ban, tổ tư vấn, tập hợp rộng rãi đội ngũ các nhà khoa học, chuyên gia, nhân sỹ trí thức,những người có uy tín để thực hiện tốt nhiệm vụ.

Năm là, tiếp tục đổi mới nội dung và phương thức hoạt động theo hướng: sâu sát với dân, tăng cường đối thoại, hướng về cơ sở, địa bàn khu dân cư, thật thiết thực hiệu quả, tránh hành chính hóa; có nhiều hình thức phù hợp, sáng tạo để thu hút các tầng lớp nhân dân tham gia. Đồng thời khuyến khích được con em Nghệ An trong nước và nước ngoài hướng về xây dựng quê hương. Làm tốt mối quan hệ hữu nghị với nhân dân các nước có mối quan hệ với tỉnh nhà, nhất là với nhân dân Lào ở các tỉnh biên giới với Nghệ An, nhân dân tỉnh Hà Tĩnh, Thanh Hóa anh em. Tích cực xây dựng hệ thống Mặt trận vững mạnh, quan tâm củng cố, nâng cao chất lượng hoạt động của Ban công tác Mặt trận ở khu dân cư. Vì đây là nơi diễn ra mọi hoạt động xã hội, nơi cuối cùng thực hiện các đường lối, chủ trương, chính của Đảng và Nhà nước.

Với niềm thành kính sâu sắc đối với Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu; với giá trị thời đại, giá trị tư tưởng, về đạo đức và văn hóa đối với công tác dân vận, đối với cán bộ phụ trách dân vận của Đảng, chính quyền, Mặt trận và các đoàn thể của tác phẩm Dân vận, đội ngũ cán bộ làm công tác Mặt trận trên quê hương Bác, tiếp tục vận dụng đầy đủ, sáng tạo quan điểm của Người về công tác dân vận trong tập hợp, phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Nghệ An sẽ tiếp tục kế thừa và phát huy truyền thống tốt đẹp trong những năm qua, khắc phục những tồn tại hạn chế, tiếp tục khẳng định vai trò là “cầu nối” vững chắc giữa Đảng, Nhà nước với Nhân dân; là cơ sở chính trị của chính quyền Nhân dân; đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của Nhân dân; tập hợp, phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc; cùng Nhân dân tỉnh nhà vượt qua mọi khó khăn thách thức, đẩy mạnh toàn diện công cuộc đổi mới, vì sự phát triển bền vững của tỉnh Nghệ An, đưa Nghệ An sớm trở thành một trong những tỉnh khá nhất miền Bắc như sinh thời Bác hằng mong muốn./.

Nguyễn Mạnh Khôi  

Ban Dân vận Tỉnh ủy Nghệ An