Cách mạng Tháng Tám đã lật đổ nền quân chủ mấy mươi thế kỷ, đã đánh tan xiềng xích thực dân gần 100 năm, lập nên nước Việt Nam dân chủ Cộng hòa - Nhà nước dân chủ đầu tiên ở Đông Nam Á, mở đầu cho sự sụp đổ hoàn toàn của chủ nghĩa thực dân cũ trên phạm vi toàn thế giới. Nhân dân Việt Nam từ kiếp đời nô lệ vươn lên làm chủ đất nước, làm chủ vận mệnh của mình. Cách mạng Tháng Tám là một sự hồi sinh của dân tộc Việt Nam.

Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám và việc thành lập Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa là thắng lợi của con đường cứu nước do Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh tìm ra. Đó là con đường giải phóng dân tộc, giành độc lập cho Tổ quốc dựa vào sức mạnh của toàn dân tộc, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, đoàn kết chặt chẽ với các dân tộc bị áp bức và phong trào cộng sản quốc tế.

 Cách mạng Tháng Tám thành công là thắng lợi của tư tưởng kiệt xuất thiên tài Chủ tịch Hồ Chí Minh, đó là vũ khí tư tưởng vô địch của thời đại, được tổ chức rộng rãi, đoàn kết rộng rãi mọi tầng lớp xã hội, phát huy sức mạnh của cả một dân tộc có truyền thống yêu nước, biết nắm thời cơ, tuy chỉ hai bàn tay trắng, với một số rất ít vũ khí thô sơ, gậy gộc, giáo mác, nhưng đã biết làm một cuộc cách mạng “thần thánh”, đưa đến cuộc tổng khởi nghĩa thành công, cắm cột mốc lịch sử trên đỉnh cao chiến thắng của sự nghiệp giải phóng dân tộc.

Cách mạng Tháng Tám thắng lợi thể hiện đường lối tài tình của Đảng ta, gắn sức mạnh của dân tộc với sức mạnh của thời đại. “Vì có đoàn kết mới có lực lượng, có lực lượng mới có giành độc lập, tự do”. Với thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám “chẳng những giai cấp lao động và nhân dân Việt Nam ta có thể tự hào mà giai cấp lao động và những dân tộc bị áp bức nơi khác cũng có thể tự hào rằng: lần này là lần đầu tiên trong lịch sử cách mạng, một Đảng mới 15 tuổi đã lãnh đạo cách mạng thành công, đã nắm chính quyền toàn quốc” (Hồ Chí Minh).

Cách mạng Tháng Tám thành công đã khai sinh ra nhà nước dân chủ nhân dân đầu tiên ở Đông Nam Á. Dân tộc ta bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên độc lập, tự do gắn liền với chủ nghĩa xã hội. Bảo vệ và phát triển thành quả của Cách mạng Tháng Tám năm 1945, giữ vững lời thề trong “Tuyên ngôn độc lập”: Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập.

Những thắng lợi giành được trong các cuộc kháng chiến oanh liệt để giải phóng dân tộc, bảo vệ Tổ quốc, đánh thắng chủ nghĩa thực dân cũ và mới, hoàn thành cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân, thực hiện thống nhất Tổ quốc, đưa cả nước đi lên chủ nghĩa xã hội, góp phần vào cuộc đấu tranh của nhân dân thế giới vì hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội chính là những minh chứng hùng hồn về sức mạnh của một dân tộc đoàn kết lại chiến đấu cho khát vọng, cho chân lý “Không có gì quý hơn độc lập tự do!”.

75 năm trôi qua kể từ thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám, đặc biệt sau gần 35 năm thực hiện đường lối đổi mới, vượt qua mọi khó khăn, thử thách, dân tộc Việt Nam đã tạo nên vóc dáng tự hào, ngời lên những phẩm chất, tinh hoa của dân tộc ngàn năm văn hiến, của Đảng chân chính cách mạng - Đảng Cộng sản Việt Nam do Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập và rèn luyện. Từ một đất nước bị nước ngoài xâm chiếm, từ một dân tộc nô lệ, dân tộc Việt Nam đã “rủ bùn đứng dậy sáng lòa”, trở thành một quốc gia độc lập, thống nhất, ngày càng có vị thế xứng đáng trên trường quốc tế.

Trong giai đoạn cách mạng mới, thời cơ và thách thức, thuận lợi và khó khăn đan xen, diễn biến phức tạp. Hơn lúc nào hết, toàn Đảng, toàn dân ta, cần nắm vững thời cơ, tranh thủ và phát huy mọi thuận lợi, tỉnh táo và sáng suốt trong nhận diện nguy cơ, thách thức, phát huy truyền thống vinh quang, nhận thức sâu sắc và vận dụng sáng tạo những bài học lịch sử của Cách mạng Tháng Tám khi hoạch định và lãnh đạo, tổ chức thực hiện đường lối cách mạng trong giai đoạn mới.

Bài học quý giá về chớp thời cơ, đem sức ta mà tự giải phóng cho ta.

          Thực tiễn sôi động của thời gian diễn ra Cách mạng Tháng Tám năm 1945 dồn dập đặt ra cho Đảng những yêu cầu cấp bách cần phải giải quyết. Cách mạng Tháng Tám năm 1945 là minh chứng sinh động về sự nhạy bén của Hồ Chí Minh và Đảng ta trong nhận định thời cơ, thúc đẩy thời cơ và chỉ đạo chớp thời cơ tổng khởi nghĩa thắng lợi. Trong từng diễn biến khởi nghĩa ở các địa phương, vào những thời điểm bước ngoặt, nhiều đảng bộ đã chớp thời cơ phát động quần chúng giành chính quyền thắng lợi.

          Chọn đúng thời cơ là một khoa học và là một nghệ thuật. Trong tất cả các cuộc cách mạng, vấn đề xác định thời cơ, chuẩn bị lực lượng để chớp thời cơ hành động, là những yếu tố hết sức quan trọng, quyết định sự thành bại của cách mạng. Thành công lớn nhất của nghệ thuật khởi nghĩa trong Cách mạng Tháng Tám là đã chọn đúng thời cơ lịch sử để phát động tổng khởi nghĩa, làm cho sức mạnh của toàn dân ta được nhân lên gấp bội, giành thắng lợi triệt để một cách nhanh, gọn, ít đổ máu.

          Ngày nay, bối cảnh thế giới biến động nhanh chóng, phức tạp, khó lường, đặt dân tộc ta trước hàng loạt thời cơ, thuận lợi và không ít khó khăn, thách thức. Vận dụng sáng tạo bài học chớp thời cơ trong bối cảnh mới hiện nay đòi hỏi Đảng phải nâng cao năng lực phân tích thực tiễn sâu sắc, tầm nhìn xa trông rộng, trên cơ sở thấm nhuần và vận dụng một cách xuất sắc lý luận của chủ nghĩa Mác- Lênin vào điều kiện lịch sử cụ thể, nhận diện và nắm bắt đúng thời cơ để đưa ra các quyết sách có lợi cho cách mạng, cho đất nước. Trong quá trình hội nhập khu vực và thế giới, trên cơ sở giữ vững quyền độc lập và tự chủ, giữ gìn môi trường hòa bình và với nguyên tắc bình đẳng, cùng có lợi, Việt Nam phải tạo ra được một năng lực nội sinh làm nền tảng cho sự phát triển bền vững. Chủ động ngăn chặn suy giảm kinh tế, giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, duy trì tăng trưởng kinh tế hợp lý, bền vững; tập trung giải quyết những vấn đề dân sinh bức xúc, bảo đảm an sinh xã hội và những yếu tố định hướng xã hội chủ nghĩa trong phát triển kinh tế thị trường; tăng cường quốc phòng an ninh; thực hiện có hiệu quả đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, đa dạng hóa, đa phương hóa các quan hệ quốc tế vì hòa bình, hợp tác, phát triển; bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, lãnh hải thiêng liêng của Tổ quốc. Vận hội mới, điều kiện mới càng thấy rõ yêu cầu nâng cao tầm nhìn chiến lược, nắm bắt thời cơ của người tổ chức, lãnh đạo cách mạng- Đảng Cộng sản Việt Nam.

Bài học về giữ vững, phát huy vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản trong tiến trình cách mạng.

Giai đoạn 1930 - 1945, trong hoàn cảnh lịch sử ngặt nghèo, bị kẻ thù tìm trăm phương ngàn kế tiêu diệt, Đảng phải vừa củng cố, xây dựng và trưởng thành qua thực tiễn lãnh đạo cách mạng. Đường lối cách mạng được xây dựng, kiện toàn dần dần, đặc biệt có những điều chỉnh rất đúng đắn trong chủ trương chuyển hướng chiến lược kể từ sau Hội nghị Trung ương 6 (tháng 11-1939). Trong lãnh đạo tổng khởi nghĩa, Đảng đã phân tích những chuyển biến nhanh chóng của tình hình và kịp thời đề ra những chủ trương đúng đắn, thể hiện tính linh hoạt của Đảng. Đường lối cách mạng của Đảng, nhất là từ sau Hội nghị Trung ương 8 (tháng 5-1941), được xây dựng bám sát thực tiễn, sát tính cấp thiết của mỗi yêu cầu cách mạng đặt ra theo nguyên tắc ngắn gọn, dễ hiểu, dễ nhớ, để mỗi người dân yêu nước có thể hiểu và thực hành cách mạng. Chỉ thị "Nhật - Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta", chủ trương “Phá kho thóc giải quyết nạn đói”, việc chọn thời điểm tổng khởi nghĩa trên cả nước và ở các địa phương cho thấy rõ điều đó.

Ngày nay, lịch sử đặt ta trước những nhiệm vụ mới, Đảng phải không ngừng bồi dưỡng lực lượng, rèn luyện bản lĩnh, kiên định giữ vững vai trò lãnh đạo, năng động, sáng tạo, phân tích thấu đáo thực tiễn để kịp thời để ra đường lối đúng đắn, đưa cách mạng tiếp tục tiến bước trên kỷ nguyên mới. Trong tiến trình lãnh đạo cách mạng, có những giai đoạn lịch sử, có những sai lầm, khuyết điểm, Đảng đã thẳng thắn thừa nhận và kiên quyết sửa chữa, vì lợi ích của nhân dân. Chính điều đó giúp cho Đảng nhanh chóng lấy lại niềm tin và sự ủng hộ của nhân dân. Nhìn thẳng vào sự thật, đánh giá đúng sự thật để biết trân trọng phát huy những giá trị mà Đảng ta đã cùng nhân dân đạt được bằng bản lĩnh, trí tuệ và sức mạnh Việt Nam để bình tĩnh, tĩnh táo đánh giá, xử lý những yếu kém, khuyết điểm; đồng thời phải tránh những phủ nhận sạch trơn, chỉ thấy khuyết điểm, sai lầm mà không thấy những thành tựu quan trọng, hay ngược lại, tuyệt đối hóa thành tựu mà không thấy những khó khăn, khuyết tật đều là không biện chứng và không đúng với thực tế lịch sử. Hiện nay, toàn Đảng đang đầy mạnh thực hiện Chỉ thị 05 gắn với thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI và khóa XII nhằm phòng chống "tự diễn biến", "tự chuyển hóa", vượt lên và chiến thắng sức ỳ và những sai lầm trong Đảng để Đảng ngày càng trong sạch, vững mạnh, "là đạo đức, là văn minh", tiêu biểu cho trí tuệ, danh dự, lương tâm của dân tộc, của thời đại.

          Bài học về đoàn kết toàn dân tộc, phát huy sức mạnh vĩ đại của quần chúng nhân dân để thực hiện cuộc cách mạng giải phóng và phát triển

          Tổng khởi nghĩa Tháng Tám năm 1945 nhanh chóng giành thắng lợi là kết quả của sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân được Đảng phát huy cao độ trong Mặt trận dân tộc thống nhất. Đảng đã xuất phát từ chính lợi ích, nhu cầu, nguyện vọng của nhân dân để tổ chức, tập hợp, đưa nhân dân ra trận tuyến đấu tranh. Chủ trương "Phá kho thóc, giải quyết nạn đói" đáp ứng yêu cầu, nguyện vọng cấp bách nhất của quần chúng, tạo nên một cao trào cách mạng mạnh mẽ chưa từng thấy, không chỉ có ý nghĩa kinh tế trước mắt mà còn mang nội dung chính trị sâu sắc. Đó là hình thức thích hợp nhất lúc bấy giờ để tập hợp, phát động, động viên đông đảo quần chúng, tiến lên mặt trận cách mạng. Mặt khác, nhìn vào thành phần lực lượng quần chúng tham gia Cách mạng Tháng Tám, chúng ta dễ thấy không những có công nhân, nông dân mà còn có đại địa chủ, quan lại của triều đình, đại diện các tôn giáo, đồng bào các dân tộc thiểu số...

          Trong quá trình lãnh đạo cách mạng, nhân dân là nền tảng lực lượng của Đảng. Đảng tồn tại, trưởng thành và phát triển trong phong trào cách mạng của quần chúng. Đó là một truyền thống tốt đẹp của Đảng và cũng là cội nguồn sức mạnh của Đảng trong suốt 90 năm qua. Sức mạnh Cách mạng Tháng Tám là sức mạnh của toàn dân Việt Nam có tổ chức, có lãnh đạo bởi Đảng Cộng sản, trong mọi nhận thức và hành động luôn quán triệt sâu sắc quan điểm lấy dân làm gốc, đem sức dân, lực dân, tài dân vì mục tiêu cao nhất là giải phóng dân tộc, giành chính quyền về tay nhân dân. Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám là thắng lợi của sức mạnh chính trị, tinh thần của nhân dân. Đó là kết tinh tinh thần, khí thế cách mạng ở trình độ cao hơn các giá trị văn hóa tinh thần của dân tộc, biến thành sức mạnh vật chất khổng lồ của hàng triệu quần chúng nhân dân, vì mục tiêu giải phóng và phát triển.

          Sự nghiệp đổi mới, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, hội nhập quốc tế đặt ra cho toàn Đảng và dân tộc ta nhiều vận hội mới, thời cơ mới, nhưng cũng đan xen nhiều thử thách, khó khăn; là cuộc vận động có tính cách mạng. Hơn lúc nào hết, Đảng phải phát huy được sức mạnh vô tận của khối đại đoàn kết toàn dân, động viên mọi tầng lớp xã hội vào cuộc chiến đấu xóa bỏ nghèo nàn, lạc hậu, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa. Thành công của sự nghiệp đổi mới phụ thuộc vào chính nhân dân- người chủ- vào khối đại đoàn kết vững chắc hơn, mạnh mẽ hơn, rộng rãi hơn bao gồm nhân dân trong nước, kiều bào ngoài nước và bạn bè năm châu. Những bài học đổi mới do các Đại hội của Đảng nêu lên đến nay vẫn còn có giá trị, trong đó có bài học "đổi mới phải dựa vào nhân dân, vì lợi ích của nhân dân, phù hợp với thực tiễn, luôn luôn sáng tạo... Đổi mới là sự nghiệp của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân.

          Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám đã và mãi mãi sẽ được ghi vào trang sử vàng dân tộc như một biểu tượng hùng hồn và tỏa sáng nhất về tinh thần yêu nước, về chủ nghĩa anh hùng cách mạng, về tinh thần đoàn kết sẵn sàng bảo vệ nền độc lập dân tộc, tự do của Tổ quốc. Ôn lại những sự kiện lịch sử của những năm tháng hào hùng đó, chúng ta sẽ càng thêm tự hào về Đảng, về nhân dân ta. Cuộc Cách mạng Tháng Tám lịch sử là cái gốc, là khởi điểm của chính thể mới dân chủ cộng hòa, nay là nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, là thắng lợi vĩ đại đầu tiên của cách mạng Việt Nam đã khôi phục tên tuổi nước ta trên bản đồ thế giới, mở đường cho cách mạng Việt Nam tiến lên, phát triển theo con đường xã hội chủ nghĩa.

Nguyễn Thị Hồng Vui 

Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy