Sự phát triển mạnh mẽ của cuộc cách mạng 4.0, khoa học công nghệ và chuyển đổi số toàn diện mang lại nhiều tiện ích với cuộc sống nhưng đồng thời cũng là cơ hội để tội phạm công nghệ cao lợi dụng, thực hiện các hành vi lừa đảo, chiếm đoạt tài sản. Lừa đảo, chiếm đoạt tài sản trên không gian mạng đang dần trở nên phổ biến với những phương thức, thủ đoạn tinh vi, xảo quyệt. Các hình thức lừa đảo trên mạng liên tục gia tăng, từ đánh cắp thông tin cá nhân để lừa ban bè người thân bị hại chuyển tiền, rồi kết bạn lừa đảo tình cảm, đến lừa đảo đầu tư, lừa đảo cài đặt các mã độc để chiếm quyền sử dụng điện thoại… với mục tiêu cuối cùng chính là tiền. Điều đáng nói là sự tinh vi của hình thức, chiêu trò lừa đảo đi cùng với sự phát triển của công nghệ thông tin. Công nghệ AI thay đổi giọng nói, cắt ghép âm thanh, công nghệ deepfake thay đổi khuôn mặt…cũng đã được các đối tượng lợi dụng để lừa đảo. Nhiều người, vì tâm lý lo lắng, nhẹ dạ, cả tin đã trở thành nạn nhân của lừa đảo với thiệt hại hàng triệu, thậm chí hàng tỷ đồng.

Tại thành phố Vinh, cách đây chưa lâu, chị Phan Thị Phú, 53 tuổi đã đến cơ quan công an trình báo việc bị lừa đảo một số tiền lớn. Theo đó, thời điểm cuối năm 2023, chị nhận được cuộc gọi từ số điện thoại lạ tự xưng là cán bộ Bộ thông tin truyền thông với nội dung thông báo số điện thoại và tài khoản của chị có liên quan đến các đối tượng tội phạm đang sử dụng để rửa tiền và hoạt động phạm tội. Vì lo sợ, chị Phú đã nghe và làm theo hướng dẫn của các đối tượng tự xưng là cơ quan tư pháp, số tiền tiết kiệm bao nhiêu năm để làm nhà và tiền vay mượn bạn bè đã không cánh mà bay. May mắn là sau đó, cơ quan cảnh sát điều tra công an Nghệ An đã bắt được nhóm đối tượng lừa đảo. Vụ việc đang trong quá trình điều tra, xét xử, đồng nghĩa với việc người bị hại có cơ hội nhận lại được tài sản mình đã bị mất.

Một vụ việc khác cũng khá nóng trong thời điểm cuối tháng 3 đầu tháng 4, đó là vụ việc 3 doanh nghiệp Vn Direct, PV Oil và một doanh nghiệp viễn thông bị tội phạm mạng tấn công, mã hoá dữ liệu và đòi tiền chuộc để được giao chìa khoá giải mã. Các chuyên gia cho biết tội phạm tấn công các doanh nghiệp lần này là các hacker quốc tế.

Xác định tính chất phức tạp, nguy hiểm và “mới” của loại tội phạm này,

Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Công điện số 33/CĐ-TTg, ngày 07/4/2024 về tăng cường bảo đảm an toàn thông tin mạng yêu cầu các bộ, ngành, địa phương rà soát tình hình an ninh mạng. Hơn lúc nào hết, tội phạm mạng công nghệ cao, xuyên quốc gia đặt mỗi cá nhân, đơn vị, tổ chức, mỗi quốc gia trước những nguy cơ lớn về bảo mật dữ liệu, đảm bảo an toàn tài sản.

Tội phạm công nghệ cao là loại tội phạm “phi truyền thống”, địa bàn hoạt động rộng, không phân biệt biên giới, lãnh thổ với thủ đoạn ngày càng tinh vi. Theo đánh giá của cơ quan Công an, đấu tranh với tội phạm truyền thống đã khó. Đấu tranh với tội phạm “phi truyền thống”, tội phạm lợi dụng công nghệ cao còn khó khăn gấp nhiều lần, vì các đối tượng phạm tội loại này thường có kiến thức công nghệ thông tin, thường xuyên thay đổi phương thức hoạt động để thực hiện hành vi phạm tội. Trước tình hình đó, ngày 24/8/2023, UBND tỉnh Nghệ An đã ban hành Văn bản số 7120/UBND-NC yêu cầu các sở, ban, ngành, đoàn thể cấp tỉnh, UBND các huyện, thành phố, thị xã tăng cường công tác tuyên truyền phòng, chống tội phạm trên không gian mạng và thực hiện có hiệu quả Chỉ thị số 17/CT-UBND ngày 19/5/2021 của UBND tỉnh về việc tăng cường các giải pháp phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao; triển khai chiến dịch “hành động tuyên truyền về nhận diện và phòng, chống lừa đảo trực tuyến”.

Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, của Tỉnh ủy, UBND tỉnh, ngày 27/11/2023, Ban Thường vụ Huyện ủy Thanh Chương ban hành Chỉ thị số 16-CT/HU về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác phòng chống tội phạm “lừa đảo chiếm đoạt tài sản“ sử dụng công nghệ cao. Sau khi Chỉ thị ban hành và triển khai xuống tận từng chi bộ vai trò của cán bộ, đảng viên được phát huy. Chính cán bộ, đảng viên trở thành những tuyên truyền viên tạo ra sự lan tỏa sâu rộng để người dân nhận biết và phòng tránh. Thực hiện Chỉ thị 16 các thông tin đã được tuyên truyền về tội phạm công nghệ cao trên không gian mạng đã được tuyên truyền đến tận từng ngõ xóm từng người dân của huyện Thanh Chương và mang lại hiệu quả. Việc của ông Trần Đình Tân- xóm Liên Sơn- xã Thanh Liên- Thanh Chương là một trường hợp cụ thể: Cuối năm 2023, Ông Tân nhận được 1 cuộc điện thoại lạ. Sau khi trò chuyện biết ông có sổ tiết kiệm tại ngân hàng, đối tượng đe dọa tài khoản của ông liên quan đến đường dây ma túy bắt ông phải chuyển tiền. Biết chuyện bà  Nguyễn Thị Thảo (vợ ông Tân) đã tỉnh táo ngăn cản và tới công an xã trình báo. .

Vợ chồng ông Tân (xã Thanh Liên- Thanh Chương) trao đổi với chính quyền và cơ quan chức năng về việc bị gọi điện lừa đảo

Đại úy Trương Thế Quyền- phó Đội trưởng Đội Cảnh sát điều tra tội phạm về hình sự và ma túy Công an huyện Thanh Chương cho biết: năm 2023 công an huyện đã đấu tranh triệt phá 04 chuyên án, qua đó bắt giữ 8 đối tượng có liên quan đến hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên không gian mạng và thu hồi tài sản trên 400 triệu đồng trả lại quần chúng nhân dân. Năm 2024, thông qua công tác tuyên truyền đã ngăn chặn được trên 10 trường hợp quần chúng nhân dân đang chuẩn bị tiền để chuyển cho đối tượng lừa đảo.

Sự vào cuộc của cấp ủy, chính quyền các cấp là chìa khóa quan trọng để phòng, chống tội phạm lừa đảo trực tuyến. Tại huyện Quỳnh Lưu 460 tổ tự quản an ninh đã tuyên truyền về các vụ lừa đảo cũng như các chiêu thức lừa đảo để từng người dân đều nắm rõ. Ông Nguyễn Văn Thưởng- Phó Chủ tịch UBND huyện Quỳnh Lưu cho biết: Trong phòng, chống tội phạm công nghệ cao quan trọng nhất là nâng cao trách nhiệm của các cấp chính quyền và các cơ quan chức năng và phải có những giải pháp đồng bộ từ tuyên truyền của các tổ chức đoàn thể đến công tác quản lý Nhà nước.

Còn đối với ngành Ngân hàng, để phòng chống tội phạm lừa đảo công nghệ cao, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam chi nhánh Tỉnh Nghệ An đã ban hành hệ thống văn bản quy định về an ninh, an toàn bảo mật khi cung cấp dịch vụ ngân hàng trực tuyến trong đó yêu cầu các tổ chức tín dụng phải xác thực khác hàng theo mức độ rủi ro và xác thực 3D Secure đối với giao dịch thẻ trực tuyến, giám sát, cảnh báo đối với những giao dịch đáng ngờ, thực hiện rò quyét các ứng dụng đã cung cấp của các đơn vị kịp thời vá các lỗ hổng bí mật.

Cơ quan đóng vai trò vô cùng quan trọng trong cuộc chiến chống tội phạm lừa đảo công nghệ cao trên địa bàn tỉnh Nghệ An là Công an tỉnh. Để đấu tranh có hiệu quả với tội phạm công nghệ cao, thời gian qua, Phòng An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao và Phòng Cảnh sát hình sự Công an tỉnh với vai trò chủ công đã phối hợp Công an các đơn vị, địa phương đồng loạt triển khai nhiều giải pháp cụ thể trong đó chú trọng nâng cao trình độ cho cán bộ, chiến sĩ làm chủ được trang thiết bị, phần mềm chuyên dụng; thường xuyên trau dồi kiến thức, pháp luật, phát huy tính sáng tạo, ứng dụng khoa học, công nghệ đồng thời đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho người dân về các phương thức, thủ đoạn phạm tội mới của tội phạm sử dụng công nghệ cao. Trung tá Lê Đình Hà- Phó trưởng phòng An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao -Công an Nghệ An cho biết: Thời gian qua, Công an Nghệ An đã mở các đợt tấn công truy quyét các loại tội phạm đẵ biệt là tội phạm sử dụng công nghệ cao, tăng cường bám nắm tình hình cũng như công tác quản lý Nhà nước, qua đó phát hiện các nguyên nhân, điều kiện, phương thức thủ đoạn từ đó có các biện pháp đấu tranh hiệu quả đối với loại tội phạm này. Bên cạnh đó phối hợp với các cơ quan chức năng, đoàn thể nâng cao công tác tuyên truyền đặc biệt là tuyên truyền đến tận cơ sở, làng xã, xóm...

Những kết quả đạt được thời gian qua là tiền đề quan trọng để trong thời trong thời gian tới công tác đấu tranh phòng chống loại tội phạm lừa đảo công nghệ cao trên địa bàn tỉnh tiếp tục đạt kết quả tốt, góp phần bảo vệ tài sản và cả tính mạng của đông đảo quần chúng nhân dân./.

                                       Lê Thị Thủy, Ban Nội chính Tỉnh ủy